Бухгалтер бўлмоқчиман — менга ўргатишсин

Тошкентда бухгалтерлик курслари ёки саволимизнинг жавоби қанча туради?

Эътиборингизга пойтахтимиздаги бухгалтерия ҳисобидан сабоқ берадиган баъзи ўқув марказларининг таклифлари таҳлилини ҳавола этамиз. Бу, албатта, барча мавжуд марказларнинг рўйхати эмас, чунки биргина таҳлилда уларнинг барини қамраб олиш қийин масала. Аммо таҳлил бозорнинг умумий аҳволини акс эттириб беришга қодир.

Жадвалдан кўриниб турибдики, ўқув марказлари таклиф этаётган шароитлар ўқиш муддатлари, нархи, курс таркибига киритилган билим ва малакалар даражаси билан бир-биридан тубдан фарқ қилади. Масалан, баъзи курслар доирасида бошланғич назарий билимлар билан бир қаторда тингловчиларга компьютер бўйича ҳам сабоқлар берилади (1 UZ ёки 1С). Мисол учун «Эффект Молия» ўқув марказининг дастурига компьютерда ишлашнинг умумий малакалари ҳамда Microsoft office нинг бир нечта дастурлари билан ишлашни ўргатиш ҳам киритилган. 

Умумий ижобий ўзгаришлар орасида шуни алоҳида таъкидлаш керакки, марказларнинг аксариятида ўқиш ҳам гуруҳда, ҳам якка тартибда ўзбек ҳамда рус тилларида олиб борилади. Шу билан бирга бошланғич малакаларни бериш курслари (нолдан баланс тузишгача) деярли барча марказларда мавжуд, аммо кейинги малака ошириш ёки нисбатан тор йўналишлар бўйича (қурувчи ташкилотлар учун, умумий овқатланиш корхоналари учун, савдо-сотиқ учун бухгалтерия) ўқиш ва малака оширишни синчковлик билан излашга тўғри келади. Бундай йўналишлар масалан, «Норма» профессионал ривожланиш маркази, Ўзбекистон бухгалтерлар ва аудиторлар уюшмаси ҳамда Ўзбекистон бухгалтерлари федерациясининг ўқув марказларида мавжуд.

Диплом бору савол кўп бўлса, қаерга бориш керак?

Профессионал курсларни тугатиб, диплом олгандан кейин аксарият янги бухгалтерлар дарров амалиётга киришиб кетишади.  Агар улар катта корхонага бухгалтер-кассир ёки бухгалтер-ҳисобчи бўлиб кириб, тажрибали бош бухгалтер ёки иқтисодчи қўл остида касбнинг сир-асрорларини ўрганишса-ку, нур устига аъло нур.

Кичик компанияга дарров бош бухгалтер бўлиб ишга жойлашадиганларга қийин. Аксарият ҳолларда четдан маслаҳат олмасдан ишлаб бўлмайди. Яқинда ишга киришган бухгалтер бошқа ташкилотдаги анча тажрибали бўлган ҳамкасбининг ёнига қоғоз қаламларини кўтарганча зир-зир қатнайверади, ҳисобот ёки текширув куни эса кунига бир неча мартадан қўнғироқ қилавериб, уни ҳоли-жонига қўймайди. Тажрибасизлиги қимматга тушиб, “штатсиз” ходимнинг маслаҳатлари учун ўз ҳисобидан пул тўлашни бошлайди. Компания директорининг эса бундан умуман хабари ҳам бўлмаслиги мумкин.

Бундай “шахсий” вазиятларда “маслаҳатчи”лар таниш-билишлар тавсия этган бухгалтерлар, ўқув марказлари ўқитувчилари, аудиторлик компаниялари ходимларидан иборат бўлиши мумкин. Шу каби хизматларнинг нархларини тасаввур қилиб кўриш қийинчилик туғдиради, чунки у кўрсатилган ёрдам ҳажми, аҳволнинг қай даражада аянчли экани, шахсий муносабатлар ва икки одам ўртасидаги келишувларга боғлиқ.

Курсларда ким ўқийди ва бухгалтерга нега доим талаб катта?

Соҳага оид ўқув муассасалари ва касб-ҳунар курслари ҳар йили минглаб янги бухгалтер ва иқтисодчиларни ўқитиб чиқарса-да, соҳадаги яхши мутахассисга ҳар доим талаб катта бўлган. Яъни меҳнат бозори мазкур соҳа вакиллари билан тўлиб-тошиб кетмаган. Хўш, нега шундай?

Бухгалтерияга ўқиётганларни шартли равишда бир неча тоифага ажратиш мумкин:

• онгли равишда яхши бухгалтер бўлишга аҳд қилган ва босқичма-босқич мазкур мақсадга эришаётганлар;
• келгусида компания раҳбари сифатида хато қилмаслик ва ёлланган бухгалтерлар билан тўғри муносабат ўрнатиш ҳамда “ички ҳолат” билан яқиндан танишишни истаган ёш тадбиркорлар ва тадбиркор бўлишга ахд қилганлар»;
• ҳозир пули ва вақти бўлгани сабабли бухгалтерия асосларини “ҳар эҳтимолга қарши, балки керак бўлиб қолар” деган мақсадда ўрганаётганлар.

Шу тариқа, тингловчилар умумий оқимининг фақат учдан бир қисми айнан шу касбни эгаллайди. Қолган мутахассисларнинг қанча фоизи олий тоифали мутахассисга айланиши, қанчаси бухгалтер-ҳисобчи тариқасида пассив ҳолатда қолишига эса баҳо беришнинг иложиси йўқ. Шу билан бирга ҳар бир компания раҳбари ўз штатида ҳисоб-китобда ҳам, ҳисоботда ҳам ҳеч қандай хатоликларга йўл қўймадиган, таҳлилларни юқори даражада олиб борадиган, ўз вақтида эксперт маслаҳатини бера оладиган, текширувчи органларнинг инжиқликларига муносиб жавоб қайтарадиган, компания ҳамда шахсан раҳбариятга содиқ бўлган профессионалга эга бўлишни истайди.

Ҳар бир ташкилотга биз айнан шундай бухгалтерга эга бўлишни, ёш мутахассисларга ёки касбини ўзгартираётганларга эса соҳа чўққиларини забт этишини тилаб қоламиз! Мазкур мақола бунда сизга оз бўлса-да, ёрдам беради, деган умиддамиз!

Саида Жонизоқова,
ўз мухбиримиз

¹ «Norma» бренди остида чиқарилган дастурий маҳсулотлар фойдаланувчилари ҳамда ўзбек ва/ёки рус тилларидаги «Норма маслаҳатчи» ва «Солиқ ва божхона хабарлари» газеталари обуначилари, шунингдек, «Norma» ПРМнинг «1UZ-Бухгалтерия» туркуми фойдаланувчиларига 50% чегирма тақдим этилади.