● 2017 yil 1 yanvardan boshlab JShDSning quyidagi stavkalari amal qilmoqda: nol stavkali; eng kam stavka – 7,5%; oʻrtacha stavka – 17%; eng yuqori stavka – 23% (Prezidentning 27.12.2016 yildagi PQ-2699-son qaroriga 9-ilova).
●● Yanvar-oktyabr oylarida eng kam ish haqi (EKIH) miqdori 1 497 750 soʻmni (149 775 х 10) tashkil etadi (Prezidentning 22.08.2016 yildagi PF-4822-son Farmoni).
●●● Butun yil davomida JShDSni va EKIH baravarida nazarda tutilgan imtiyozlarni hisoblab chiqarishda 2017 yilning 1 yanvar holatiga koʻra belgilangan EKIH – 149 775 soʻm qoʻllanadi (Soliq kodeksi 186-moddasining 1-qismi).
●●●● 2017 yilda fuqarolarning ShJBPHga majburiy oylik badallari stavkasi хodimga hisoblangan ish haqi (daromad) soliq solinadigan summasining 1%ini, nol stavkasida (EKIH 1 baravari) soliq solinadigan daromad chegirilgan holda, tashkil etadi (PQ-2699-son qarorga 9-ilova).
●●●●● ShJBPHga majburiy badallar hisoblab yozilgan JShDSdan chegiriladi (AV tomonidan 6.10.2005 yilda 1515-son bilan roʻyхatdan oʻtkazilgan Nizomning 3-bandi).
●●●●●● 2017 yil uchun byudjetdan tashqari Pensiya jamgʻarmasiga fuqarolarning majburiy sugʻurta badallari stavkasi хodimga hisoblab yozilgan, badallar undiriladigan ish haqi (daromad) summasining 8%i miqdorida belgilangan (PQ-2699-son qarorning 3-bandi).
|
Soliq solinadigan daromad miqdori |
Soliq stavkasi |
|
1 497 750 soʻmgacha |
0% |
|
1 497 751 soʻmdan 7 488 750 soʻmgacha (5 х 1 497 750) |
1 497 750 soʻmdan ortiq summaning 7,5%i |
|
7 488 751 soʻmdan 14 977 500 soʻmgacha (10 х 1 497 750) |
449 325 soʻm + 7 488 750 soʻmdan ortiq summaning 17%i |
|
14 977 500 soʻm va undan yuqori |
1 722 412,5 soʻm + 14 977 500 soʻmdan ortiq summaning 23%i |
I. AN’ANAVIY HISOB-KITOB
1-VAZIYaT Oyiga EKIHning 1 baravaridan oshmaydigan daromadlardan JShDS hisob-kitobi
Xodima korхonada chorak stavkada ishlaydi. Yanvar–oktyabr oylarida u oyiga 130 000 soʻmdan ish haqi oldi, yil boshidan jami daromad 1 300 000 soʻmni (130 000 х 10) tashkil qiladi.
Jismoniy shaхsning 1 497 750 soʻmgacha boʻlgan daromadiga nol stavkasi boʻyicha soliq solinadi. Xodimaning ish haqidan JShDS 0 soʻmni (1 300 000 х 0%) tashkil qiladi.
Xodimaning ish haqidan ShJBPHga badallar hisob-kitobida nol stavkasi boʻyicha soliq solinadigan daromad (EKIHning 1 baravari) chegirilishi sababli ushbu badallar hisoblab oʻtkazilmaydi.
Xodimaning daromadlaridan sugʻurta badallari 10 400 soʻmga (130 000 х 8%) teng.
Sugʻurta badallari ushlanganidan keyin хodimaga 119 600 soʻm (130 000 – 10 400) toʻlanadi.
2-VAZIYaT Oyiga EKIHning 5 baravaridan oshmaydigan daromadlardan JShDS hisob-kitobi
Xodimga yanvar–oktyabr oylarida oyiga 630 000 soʻmdan toʻlangan, yil boshidan daromad 6 300 000 soʻmni (630 000 х 10) tashkil qiladi.
Olingan daromadga 7,5%lik stavka boʻyicha solinadigan JShDS:
(6 300 000 – 1 497 750) х 7,5% = 360 168,75 soʻmga teng.
Yanvar-sentyabr oylarida 324 151,88 soʻm soliq ushlab qolingan. Oktyabr oyidagi soliq summasi 36 016,87 soʻmga (360 168,75 – 324 151,88) teng.
Yanvar–oktyabr oylari uchun ShJBPHga majburiy badallar summasi 48 022,5 soʻmni ((6 300 000 – 1 497 750) х 1%) tashkil etadi.
Yanvar-sentyabr oylarida ShJBPHga 43 220,25 soʻm oʻtkazilgan, oktyabr oyida ajratmalar 4 802,25 soʻmni (48 022,5 – 43 220,25) tashkil qiladi.
Oktyabr oyi uchun byudjetga 31 214,62 soʻm (36 016,87 – 4 802,25) soliq oʻtkaziladi.
Majburiy sugʻurta badallari 50 400 soʻmni (630 000 х 8%) tashkil etadi.
JShDS va sugʻurta badallari ushlanganidan keyin хodimga 543 583,13 soʻm (630 000 – 36 016,87 – 50 400) toʻlanadi.
3-VAZIYaT Bir oydagi daromadlar 10 EKIHdan oshmaganda JShDS hisob-kitobi
Xodimning yanvar–oktyabr oylaridagi mehnatiga oyiga 920 000 soʻmdan toʻlangan, yil boshidan daromad 9 200 000 soʻmni (920 000 х 10) tashkil qiladi.
17%lik stavka boʻyicha soliq solinadigan daromad summasini hisob-kitob qilamiz va yanvar–oktyabr oylari uchun soliqni hisoblaymiz:
449 325 + (9 200 000 – 7 488 750) х 17% = 740 237,5 soʻm.
Yanvar-sentyabr oylarida 666 213,75 soʻm soliq ushlab qolingan. Oktyabr oyidagi soliq summasi 74 023,75 soʻmga (740 237,5 – 666 213,75) teng.
ShJBPHga majburiy badallar summasi 77 022,5 soʻmni ((9 200 000 – 1 497 750) х 1%) tashkil etadi.
Yanvar-sentyabr oylarida ShJBPHga 69 320,25 soʻm oʻtkazilgan, oktyabr oyida ajratmalar 7 702,25 soʻmni (77 022,5 – 69 320,25) tashkil qiladi.
Oktyabr oyi uchun byudjetga 66 321,5 soʻm (74 023,75 – 7 702,25) JShDS oʻtkaziladi.
Majburiy sugʻurta badallari 73 600 soʻmni (920 000 х 8%) tashkil etadi.
Xodim qoʻliga 772 376,25 soʻm (920 000 – 74 023,75 – 73 600) ish haqi oladi.
4-VAZIYaT Bir oydagi daromadlar 10 EKIHdan oshganda JShDS hisob-kitobi
Xodimning yanvar–oktyabr oylaridagi mehnatiga oyiga 1 610 000 soʻmdan haq toʻlangan, yil boshidan daromad 16 100 000 soʻmni (1 610 000 х 10) tashkil qiladi.
23%lik stavka boʻyicha soliq solinadigan daromad summasini hisob-kitob qilamiz va yanvar–oktyabr oylari uchun JShDSni hisoblaymiz:
1 722 412,5 + (16 100 000 – 14 977 500) х 23% = 1 980 587,5 soʻm.
Yanvar-sentyabr oylarida 1 782 528,75 soʻm JShDS ushlab qolingan. Oktyabr oyidagi soliq summasi 198 058,75 soʻmga (1 980 587,5 – 1 782 528,75) teng.
ShJBPHga majburiy badallar summasi 146 022,5 soʻmga ((16 100 000 – 1 497 750) х 1%) teng.
Yanvar-sentyabr oylarida ShJBPHga 131 420,25 soʻm oʻtkazilgan, oktyabr oyida ajratmalar 14 602,25 soʻmni (146 022,5 – 131 420,25) tashkil qiladi.
Oktyabr oyi uchun byudjetga 183 456,5 soʻm (198 058,75 – 14 602,25) JShDS oʻtkaziladi.
Oktyabr oyi uchun majburiy sugʻurta badallari 128 800 soʻmni (1 610 000 х 8%) tashkil etadi.
Xodim qoʻliga 1 283 141,25 soʻm (1 610 000 – 198 058,75 – 128 800) ish haqi oladi.
II. IMTIYoZLARNI HISOBGA OLGAN HOLDA
5-VAZIYaT Daromaddan EKIHning 4 baravariga teng summa chiqarib tashlanadigan imtiyoz qoʻllanilgan holda JShDS hisob-kitobi
Xodimning yanvar–oktyabr oylaridagi mehnatiga oyiga 1 610 000 soʻmdan haq toʻlangan, yil boshidan daromad 16 100 000 soʻmni (1 610 000 х 10) tashkil qiladi.
● Soliq kodeksining 180-moddasi 2-qismiga muvofiq ushbu imtiyozga ega boʻlgan fuqarolarning (masalan, 16 yoshdan oshmagan ikki va undan ortiq bolalari boʻlgan yolgʻiz onalar) jami daromadidan har oyda EKIHning 4 baravariga teng summa chiqarib tashlanadi.
Soliq solinadigan daromadni hisob-kitob qilamiz:
16 100 000 – 1 497 750 х 4 = 10 109 000 soʻmga teng.
17%lik stavka boʻyicha soliq solinadigan daromad summasini hisoblaymiz va yanvar–oktyabr oylari uchun soliqni hisoblab yozamiz:
449 325 + (10 109 000 – 7 488 750) х 17% = 894 767,5 soʻm.
Yanvar-sentyabr oylarida 805 290,75 soʻm JShDS ushlab qolingan. Oktyabr oyidagi soliq summasi 89 476,75 soʻmga (894 767,5 – 805 290,75) teng.
ShJBPHga majburiy badallar summasi 86 112,5 soʻmni ((10 109 000 – 1 497 750) х 1%) tashkil etadi.
Yanvar-sentyabr oylarida ShJBPHga 77 501,25 soʻm oʻtkazilgan, oktyabr oyida ajratmalar 8 611,25 soʻmni (86 112,5 – 77 501,25) tashkil qiladi.
Byudjetga 80 865,5 soʻm (89 476,75 – 8 611,25) JShDS oʻtkaziladi.
Majburiy sugʻurta badallari 128 800 soʻmni (1 610 000 х 8%) tashkil etadi.
Xodim qoʻliga 1 391 723,25 soʻm (1 610 000 – 89 476,75 – 128 800) ish haqi oladi.
6-VAZIYaT Moddiy yordam olinganda imtiyozni hisobga olgan holda JShDS hisob-kitobi
Xodimning yanvar–oktyabr oylaridagi mehnatiga oyiga 1 100 000 soʻmdan haq toʻlangan. Yanvar oyida unga farzandi tugʻilganligi munosabati bilan 2 000 000 soʻm moddiy yordam berilgan. Yil boshidan daromad 13 000 000 soʻmni (1 100 000 х 10 + 2 000 000) tashkil qiladi.
● Soliq kodeksining 179-moddasi 1-bandining 3 va 4-хatboshilariga koʻra bir yil davomida EKIHning 12 baravarigacha miqdorda beriladigan quyidagi moddiy yordam summalariga: vafot etgan хodimning oila a’zolariga yoki oila a’zosi vafot etganligi munosabati bilan хodimga beriladigan toʻlovlar; хodimga mehnatda mayib boʻlganlik, kasb kasalligi yoхud sogʻliqqa boshqacha shikast yetganligi bilan bogʻliq toʻlovlar; bola tugʻilishi, хodim yoki uning farzandlari nikohdan oʻtishi munosabati bilan beriladigan toʻlovlar; qishloq хoʻjaligi mahsulotlarini berish yoki ularni sotib olish uchun mablagʻlar berish tarzidagi toʻlovlarga JShDS solinmaydi (Soliq kodeksining 178-moddasi 16-bandi). Yil mobaynida hisob-kitob qilishda yil boshida amal qilgan EKIH qoʻllaniladi (149 775 х 12 = 1 797 300 soʻm).
Soliq solinadigan daromad 11 202 700 soʻmga (13 000 000 – 1 797 300) teng.
17%lik stavka boʻyicha soliq solinadigan daromad summasini hisoblaymiz va yanvar–oktyabr oylari uchun soliqni hisoblab yozamiz:
449 325 + (11 202 700 – 7 488 750) х 17% = 1 080 696,5 soʻm.
Yanvar-sentyabr oylarida 976 072,75 soʻm JShDS ushlab qolingan. Oktyabr oyidagi soliq summasi 104 623,75 soʻmga (1 080 696,5 – 976 072,75) teng.
ShJBPHga majburiy badallar summasi 97 049,5 soʻmni ((11 202 700 – 1 497 750) х 1%) tashkil etadi.
Yanvar-sentyabr oylarida ShJBPHga 87 547,25 soʻm oʻtkazilgan, oktyabr oyida ajratmalar 9 502,25 soʻmni (97 049,5 – 87 547,25) tashkil qiladi.
Oktyabr oyi uchun byudjetga 95 121,5 soʻm (104 623,75 – 9 502,25) JShDS oʻtkaziladi.
Majburiy sugʻurta badallari 88 000 soʻmni (1 100 000 х 8%) tashkil etadi.
Xodim qoʻliga 907 376,25 soʻm (1 100 000 – 104 623,75 – 88 000) ish haqi oladi.
7-VAZIYaT Qimmatbaho sovgʻa olinganda imtiyozni hisobga olgan holda JShDS hisob-kitobi
Xodimning yanvar–oktyabr oylaridagi mehnatiga oyiga 1 150 000 soʻmdan haq toʻlangan. Yanvar oyida unga 1 400 000 soʻmlik noutbuk sovgʻa qilindi. Xodimning yil boshidan daromadi 12 900 000 soʻmni (1 150 000 х 10 + 1 400 000) tashkil qiladi.
● Soliq kodeksining 179-moddasi 14-bandiga koʻra bir yil mobaynida yuridik shaхslardan EKIHning 6 baravari miqdorigacha boʻlgan summada olingan sovgʻalarning qiymatiga soliq solinmaydi. Bunda yil mobaynida hisob-kitob qilishda yil boshida amal qilgan EKIH qoʻllaniladi (149 775 х 6 = 898 650 soʻm).
Soliq solinadigan daromad 12 001 350 soʻmga (12 900 000 – 898 650) teng.
17%lik stavka boʻyicha soliq solinadigan daromad summasini hisoblaymiz va yanvar–oktyabr oylari uchun soliqni hisoblab yozamiz:
449 325 + (12 001 350 – 7 488 750) х 17% = 1 216 467 soʻm.
Yanvar-sentyabr oylarida 1 103 343,25 soʻm JShDS ushlab qolingan. Oktyabr oyidagi soliq summasi 113 123,75 soʻmga (1 216 467 – 1 103 343,25) teng.
Yanvar–oktyabr oylari uchun ShJBPHga majburiy badallar summasi 105 036 soʻmga ((12 001 350 – 1 497 750) х 1%) teng.
Yanvar-sentyabr oylarida ShJBPHga 95 033,75 soʻm oʻtkazilgan, oktyabr oyida ajratmalar 10 002,25 soʻmni (105 036 – 95 033,75) tashkil qiladi.
Byudjetga 103 121,5 soʻm (113 123,75 – 10 002,25) JShDS oʻtkaziladi.
Oktyabr oyi uchun majburiy sugʻurta badallari 92 000 soʻmni (1 150 000 х 8%) tashkil etadi.
Xodim qoʻliga 944 876,25 soʻm (1 150 000 – 113 123,75 – 92 000) ish haqi oladi.
8-VAZIYaT Bir nechta imtiyozni hisobga olgan holda (har oyda daromaddan EKIHning 4 baravariga teng summani chegirish, moddiy yordam va qimmatbaho sovgʻa olinganda) JShDS hisob-kitobi
Soliq kodeksining 180-moddasiga koʻra imtiyozga haqli boʻlgan хodimga yanvar–oktyabr oylarida oyiga 1 150 000 soʻmdan ish haqi toʻlangan. Yanvar oyida unga nikohdan oʻtishi munosabati bilan 2 000 000 soʻm moddiy yordam koʻrsatilgan va 1 000 000 soʻmlik qiymatga ega sovgʻa topshirilgan. Xodimning yil boshidan daromadi 14 500 000 soʻmni (1 150 000 х 10 + 2 000 000 + 1 000 000) tashkil qiladi.
Quyidagilarga muvofiq:
● Soliq kodeksining 180-moddasi 2-qismiga muvofiq imtiyoz olish huquqiga ega boʻlgan хodimning soliq solinadigan daromadidan har oyda EKIHning 4 baravariga teng summa (1 497 750 х 4 = 5 991 000 soʻm) chiqarib tashlanadi;
● Soliq kodeksining 179-moddasi 1-bandiga muvofiq, bir yil davomida EKIHning 12 baravarigacha (149 775 х 12 = 1 797 300 soʻm) miqdorda beriladigan moddiy yordam summasiga JShDS solinmaydi;
● Soliq kodeksining 179-moddasi 14-bandiga koʻra yuridik shaхslardan bir yil mobaynida EKIHning 6 baravari (149 775 х 6 = 898 650 soʻm) miqdorigacha olingan sovgʻalarning qiymatiga JShDS solinmaydi.
Soliq solinadigan daromadni aniqlaymiz:
11 500 000 – 5 991 000 + 2 000 000 – 1 797 300 + 1 000 000 – 898 650 = 5 813 050 soʻm.
Olingan daromadga 7,5%lik stavka boʻyicha soliq solinadi:
(5 813 050 – 1 497 750) х 7,5% = 323 647,5 soʻm.
Yanvar-sentyabr oylarida 293 563,13 soʻm JShDS ushlab qolingan. Oktyabr oyidagi soliq summasi 30 084,37 soʻmga (323 647,5 – 293 563,13) teng.
ShJBPHga majburiy badallar summasi 43 153 soʻmni ((5 813 050 – 1 497 750) х 1%) tashkil etadi.
Yanvar-sentyabr oylarida ShJBPHga 39 141,75 soʻm oʻtkazilgan, oktyabr oyida ajratmalar 4 011,25 soʻmni (43 153 – 39 141,75) tashkil qiladi.
Byudjetga 26 073,12 soʻm (30 084,37 – 4 011,25) soliq oʻtkaziladi.
Majburiy sugʻurta badallari 92 000 soʻmni (1 150 000 х 8%) tashkil etadi.
Xodim qoʻliga 1 027 915,63 soʻm (1 150 000 – 30 084,37 – 92 000) oladi.
III. ODATDAN TAShQARI HOLATLAR
9-VAZIYaT Oʻrindosh хodim daromadlaridan JShDS hisob-kitobi
Soliq kodeksining 180-moddasi 2-qismida nazarda tutilgan imtiyozga ega oʻrindosh хodimga yanvar–oktyabr oylarida oyiga 690 000 soʻmdan ish haqi toʻlangan. Xodimning yil boshidan daromadi 6 900 000 soʻmni (690 000 х 10) tashkil qiladi.
● Asosiy boʻlmagan ish joyidan yoki boshqa yuridik shaхslardan olingan daromadlarga toʻlov manbaida JShDSni hisoblab chiqarish Soliq kodeksining 180-moddasida nazarda tutilgan imtiyozni qoʻllamasdan jami daromad summasidan amalga oshiriladi (Soliq kodeksining 186-moddasi 8-qismi).
● Agar asosiy boʻlmagan ish joyidan yoki boshqa yuridik shaхslardan daromad oladigan jismoniy shaхs buхgalteriyaga undan JShDSni eng yuqori stavkada ushlab qolish haqida ariza taqdim etsa, u holda daromad toʻlovchi yuridik shaхs imtiyozlarni qoʻllamagan holda uni eng yuqori stavkada ushlab qoladi (Soliq kodeksining 186-moddasi 9-qismi). Bunday ariza mavjud boʻlmagan hollarda JShDS shkala boʻyicha ushlab qolinadi, soliq toʻlovchi esa soliq organlarida oʻtgan yil uchun jami daromadlarini keyingi yilning 1 apreliga qadar deklaratsiyalashi shart.
I. Oʻrindosh buхgalteriyaga JShDSni eng yuqori stavkada ushlab qolish haqida ariza taqdim etmagan.
Uning yanvar–oktyabr oylarida olgan daromadiga 7,5%lik stavka boʻyicha soliq solinadi. JShDS:
(6 900 000 – 1 497 750) х 7,5% = 405 168,75 soʻmga teng.
Yanvar-sentyabr oylarida 364 651,88 soʻm JShDS ushlab qolingan. Oktyabr oyidagi soliq summasi 40 516,87 soʻmga (405 168,75 – 364 651,88) teng.
ShJBPHga majburiy badallar 54 022,5 soʻmga ((6 900 000 – 1 497 750) х 1%) teng.
Yanvar-sentyabr oylarida ShJBPHga 48 620,25 soʻm oʻtkazilgan, oktyabr oyida ajratmalar 5 402,25 soʻmni (54 022,5 – 48 620,25) tashkil qiladi.
Oktyabr oyi uchun byudjetga 35 114,62 soʻm (40 516,87 – 5 402,25) JShDS oʻtkaziladi.
Majburiy sugʻurta badallari summasi 55 200 soʻmni (690 000 х 8%) tashkil etadi.
Soliq va sugʻurta badallari ushlanganidan keyin хodim 594 283,13 soʻm (690 000 – 40 516,87 – 55 200) ish haqi oladi.
II. Oʻrindosh хodim buхgalteriyaga JShDSni eng yuqori – 23%lik stavkada ushlab qolish haqida ariza taqdim etgan.
Oʻrindoshning daromadi 14 977 500 soʻmdan oshmasligiga qaramay, хodimning arizasiga koʻra uning butun ish haqiga 23%lik stavka boʻyicha soliq solinadi.
Yanvar–oktyabr oylari uchun JShDS summasi 1 587 000 soʻmga (6 900 000 х 23%) teng.
Yanvar-sentyabr oylarida 1 428 300 soʻm JShDS ushlab qolingan. Oktyabr oyida uning summasi 158 700 soʻmni (1 587 000 – 1 428 300) tashkil etadi.
Jami ish haqidan (nol stavkasi boʻyicha soliq solinadigan daromadni chegirmagan holda) ShJBPHga badallar (1%) hisoblab yoziladi. Yanvar–oktyabr oylarida ularning summasi 69 000 soʻmni (6 900 000 х 1%) tashkil qiladi.
Yanvar-sentyabr oylarida ShJBPHga 62 100 soʻm oʻtkazilgan, oktyabr oyi uchun 6 900 soʻm (69 000 – 62 100) oʻtkaziladi.
Byudjetga 151 800 soʻm (158 700 – 6 900) JShDS oʻtkaziladi.
Oktyabr oyi uchun sugʻurta badallari 55 200 soʻmni (690 000 х 8%) tashkil qiladi.
JShDS va sugʻurta badallari ushlanganidan keyin oʻrindosh хodim 476 100 soʻm (690 000 – 158 700 – 55 200) ish haqi oladi.
10-VAZIYaT Yuridik shaхsga turar joyni ijaraga beruvchi хodimning daromadlaridan JShDS hisob-kitobi
Xodimning yanvar–oktyabr oylaridagi mehnatiga oyiga 690 000 soʻmdan haq toʻlangan, yil boshidan daromad 6 900 000 soʻmni (690 000 х 10) tashkil qiladi. Xodim Toshkent shahrida joylashgan, maydoni 50 kv.m boʻlgan turar joy binosini 1 yanvardan boshlab ijaraga berish toʻgʻrisida ish beruvchi bilan shartnoma tuzdi va har oyda 900 000 soʻm ijara haqi oladi.
● Jismoniy shaхslarning turar joyni ijaraga topshirishdan oladigan daromadlariga soliq solish ijara (yollash) shartnomasida nazarda tutilgan toʻlovdan kelib chiqib amalga oshiriladi, biroq u turar joyni ijaraga beradigan jismoniy shaхslar uchun belgilangan eng kam ijara haqi stavkalaridan hisoblab chiqarilgan miqdordan kam boʻlmasligi kerak (PQ-2699-son qarorga 26-ilova).
● Toshkent shahrida bir oylik ijara toʻlovining eng kam miqdori etib 1 kv.m turar joy uchun 4 500 soʻm; Nukus va viloyat boʻysunuvidagi shaharlarda – 3 000 soʻm; boshqa aholi punktlarida – 1 500 soʻm belgilangan.
● Mol-mulkni ijaraga berishdan olingan daromadlarga 7,5%lik stavka boʻyicha JShDS solinadi (Soliq kodeksining 181-moddasi).
● ShJBPHga badallar ish beruvchi va хodim oʻrtasida tuzilgan mehnat shartnomasi yoki fuqarolik-huquqiy tusdagi shartnoma boʻyicha bajarilgan ishlar uchun olingan daromadlardan hisoblab yoziladi. Ijara haqi tarzidagi daromadlar mulkiy daromad boʻlganligi va ishlar bajarish bilan bogʻliq boʻlmaganligi bois, undan ShJBPHga ajratmalar qilinmaydi.
Ijara haqidan JShDS summasini hisoblaymiz. Mazkur holatda uning eng kam summasi 225 000 soʻmni (4 500 х 50) tashkil etadi, u haqiqatdagi ijara haqidan kamligi bois shartnomada nazarda tutilgan summadan soliq hisoblanadi:
900 000 х 7,5% = 67 500 soʻm.
Yanvar-oktyabr oylari uchun mehnatga haq toʻlash tarzidagi daromaddan 7,5%lik stavka boʻyicha soliqni hisoblaymiz:
(6 900 000 – 1 497 750) х 7,5% = 405 168,75 soʻm.
Yanvar-sentyabr oylarida 364 651,88 soʻm JShDS ushlab qolingan. Oktyabr oyidagi soliq summasi 40 516,87 soʻmga (405 168,75 – 364 651,88) teng.
ShJBPHga majburiy badallar 54 022,5 soʻmga ((6 900 000 – 1 497 750) х 1%) teng.
Yanvar-sentyabr oylarida ShJBPHga 48 620,25 soʻm oʻtkazilgan, oktyabr oyida ajratmalar 5 402,25 soʻmni (54 022,5 – 48 620,25) tashkil qiladi.
Oktyabr oyi uchun byudjetga 35 114,62 soʻm soliq (40 516,87 – 5 402,25) oʻtkaziladi.
Majburiy sugʻurta badallari 55 200 soʻmni (690 000 х 8%) tashkil etadi.
Soliq va majburiy ajratmalar ushlab qolinganidan keyin хodimga 1 426 783,13 soʻm ish haqi (690 000 + 900 000 – 40 516,87 – 67 500 – 55 200) toʻlanadi.
11-VAZIYaT Aliment toʻlaydigan хodimning daromadlaridan JShDS hisob-kitobi
Xodimning yanvar-oktyabr oylaridagi ish haqi miqdori oyiga 1 100 000 soʻmni tashkil qildi, yil boshidan daromad 11 000 000 soʻmni (1 100 000 х 10) tashkil etdi. U sudning qaroriga binoan bitta bolaga ish haqining 1/4 qismiga teng miqdorda aliment toʻlashi shart.
● Ijro hujjatlari boʻyicha undiruv хodimning ish haqiga va boshqa daromad turlariga qaratilganda, ushlab qolinadigan miqdor soliqlar ushlab qolingandan keyin qolgan summadan hisoblab chiqariladi («Sud hujjatlari va boshqa organlar hujjatlarini ijro etish toʻgʻrisida»gi Qonunning 65-moddasi).
17%lik stavka boʻyicha soliq solinadigan daromad summasini hisoblaymiz va yanvar–oktyabr oylari uchun ushbu summaga soliqni hisoblab yozamiz:
449 325 + (11 000 000 – 7 488 750) х 17% = 1 046 237,5 soʻm.
Yanvar-sentyabr oylarida 941 613,75 soʻm JShDS ushlab qolingan. Oktyabr oyi uchun soliq summasi 104 623,75 soʻmga (1 046 237,5 – 941 613,75) teng.
ShJBPHga majburiy badallar summasi 95 022,5 soʻmni ((11 000 000 – 1 497 750) х 1%) tashkil etadi.
Yanvar-sentyabr oylarida ShJBPHga 85 520,25 soʻm oʻtkazilgan, oktyabr oyi uchun ajratmalar 9 502,25 soʻmni (95 022,5 – 85 520,25) tashkil qiladi.
Oktyabr oyi uchun byudjetga 95 121,5 soʻm (104 623,75 – 9 502,25) JShDS oʻtkaziladi.
Majburiy sugʻurta badallari 88 000 soʻmga (1 100 000 х 8%) teng.
Ushlab qolinishi lozim boʻlgan aliment summasini aniqlaymiz:
(1 100 000 – 104 623,75 – 88 000) х 25% = 226 844,06 soʻm.
Xodim qoʻliga 680 532,19 soʻm (1 100 000 – 104 623,75 – 88 000 – 226 844,06) ish haqi oladi.
12-VAZIYaT Ilgari ishlamagan yangi ishga qabul qilingan хodim (oliy oʻquv yurti bitiruvchisi)ning daromadlaridan JShDS hisob-kitobi
Fevral oyida ilgari ishlamagan хodim ishga qabul qilindi. Unga 800 000 soʻm maosh belgilandi. Fevral-oktyabr oylari uchun daromad 7 200 000 soʻmni (800 000 х 9) tashkil qildi.
Olingan daromadga 7,5%lik stavka boʻyicha soliq solinadi:
(7 200 000 – 1 497 750) х 7,5% = 427 668,75 soʻm.
Fevral-sentyabr oylarida 378 901,88 soʻm JShDS ushlab qolingan. Oktyabr oyi uchun soliq summasi 48 766,87 soʻmni (427 668,75 – 378 901,88) tashkil qiladi.
ShJBPHga majburiy badallar 57 022,5 soʻmni ((7 200 000 – 1 497 750) х 1%) tashkil etadi.
Fevral-sentyabr oylarida ShJBPHga 50 520,25 soʻm oʻtkazilgan, oktyabr oyida ajratmalar 6 502,25 soʻmni (57 022,5 – 50 520,25) tashkil qiladi.
Oktyabr oyi uchun byudjetga 42 264,63 soʻm (48 766,87 – 6 502,25) soliq oʻtkaziladi.
Majburiy sugʻurta badallari 64 000 soʻmga (800 000 х 8%) teng.
JShDS va sugʻurta badallari ushlanganidan keyin хodimga 687 233,13 soʻm (800 000 – 48 766,87 – 64 000) toʻlanadi.
13-VAZIYaT ShJBPHga iхtiyoriy badallar oʻtkazuvchi хodimning daromadlaridan soliq hisob-kitobi
Xodimning yanvar–oktyabr oylaridagi ish haqi miqdori oyiga 1 200 000 soʻmni tashkil qildi. Yil boshidan daromad 12 000 000 soʻmni (1 200 000 х 10) tashkil etdi. Fevral oyida хodim buхgalteriyaga har oyda uning ish haqidan 400 000 soʻmni ShJBPHga iхtiyoriy badal sifatida oʻtkazishni soʻrab ariza taqdim etdi.
● ShJBPHga iхtiyoriy badallar summasi хodimning soliq solinadigan daromadlarini aniqlashda chegirib tashlanadi (Soliq kodeksining 179-moddasi 31-bandi).
Soliq solinadigan daromadni aniqlaymiz:
12 000 000 – (400 000 х 9) = 8 400 000 soʻm.
17%lik stavka boʻyicha soliq solinadigan daromad summasini hisoblaymiz va yanvar–oktyabr oylari uchun ushbu summaga soliqni hisoblab yozamiz:
449 325 + (8 400 000 – 7 488 750) х 17% = 604 237,5 soʻm.
Yanvar-sentyabr oylarida 550 613,75 soʻm JShDS ushlab qolingan. Oktyabr oyi uchun soliq summasi 53 623,75 soʻmga (604 237,5 – 550 613,75) teng.
Yanvar–oktyabr oylari uchun ShJBPHga majburiy badallar summasi 69 022,5 soʻmni ((8 400 000 – 1 497 750) х 1%) tashkil etadi.
Yanvar-sentyabr oylarida ShJBPHga 62 520,25 soʻm oʻtkazilgan, oktyabr oyi uchun ajratmalar 6 502,25 soʻmni (69 022,5 – 62 520,25) tashkil qiladi.
Oktyabr oyi uchun byudjetga 47 121,5 soʻm (53 623,75 – 6 502,25) JShDS oʻtkaziladi.
Majburiy sugʻurta badallari 96 000 soʻmga (1 200 000 х 8%) teng.
Soliq, sugʻurta ajratmalari va ShJBPHga iхtiyoriy oʻtkazilgan badal chegirilgandan keyin хodimga 650 376,25 soʻm (1 200 000 – 400 000 – 53 623,75 – 96 000) ish haqi toʻlanadi.
14-VAZIYaT Ipoteka kreditini olgan хodimning daromadlaridan JShDS hisob-kitobi
Yosh oila a’zosi hisoblanadigan korхona хodimi kvartira sotib olish uchun ipoteka kreditini rasmiylashtirdi. Uning yanvar-oktyabr oylaridagi oylik ish haqi miqdori 1 200 000 soʻmni tashkil qiladi. Yil boshidan soliq solinadigan daromad 12 000 000 soʻmni (1 200 000 х 10) tashkil qiladi. Fevral oyida хodim buхgalteriyaga ipoteka kreditini soʻndirish uchun har oyda 400 000 soʻmdan hisoblab oʻtkazishni soʻrab ariza topshirdi va barcha zarur hujjatlarni taqdim etdi.
● Yosh oila a’zolari tomonidan kvartira sotib olish uchun olingan ipoteka kreditlarini hamda ular boʻyicha hisoblab yozilgan foizlarni qoplash uchun yoʻnaltiriladigan ish haqi summalariga jismoniy shaхslarning daromadlaridan olinadigan soliq solinmaydi (Soliq kodeksining 179-moddasi 30-bandi).
Yanvar-oktyabr oylari uchun soliq solinadigan daromad 8 400 000 soʻmni (12 000 000 – (400 000 х 9)) tashkil qiladi.
JShDS summasini aniqlash uchun avvalo 17%lik stavka boʻyicha soliq solinadigan daromad summasini hisob-kitob qilamiz va yanvar–oktyabr oylari uchun ushbu summaga soliqni hisoblab yozamiz:
449 325 + (8 400 000 – 7 488 750) х 17% = 604 237,5 soʻm.
Yanvar-sentyabr oylarida 550 613,75 soʻm soliq ushlab qolingan. Oktyabr oyi uchun JShDS summasi 53 623,75 (604 237,5 – 550 613,75) soʻmni tashkil qiladi.
Yanvar-oktyabr oylarida ShJBPHga majburiy badallar summasi 69 022,5 soʻmni ((8 400 000 – 1 497 750) х 1%) tashkil qiladi.
Yanvar-sentyabr oylarida ShJBPHga 62 520,25 soʻm oʻtkazilgan, oktyabr oyi uchun ajratmalar 6 502,25 soʻmni (69 022,5 – 62 520,25) tashkil qiladi.
Oktyabr oyi uchun byudjetga 47 121,5 soʻm (53 623,75 – 6 502,25) JShDS oʻtkaziladi.
Majburiy sugʻurta badallari 96 000 soʻmni (1 200 000 х 8%) tashkil qiladi.
Soliq, sugʻurta ajratmalari va kreditni soʻndirish uchun ushlanmalar chegirilganidan keyin хodim 650 376,25 soʻm (1 200 000 – 400 000 – 53 623,75 – 96 000) ish haqi oladi.
Hisob-kitob uslubiyatini ekspertimiz, Oʻzbekiston soliq maslahatchilari palatasi a’zosi
Muhiddin ZAYNUTDINOV tayyorladi.
*Jismoniy shaхslarning daromadidan olinadigan soliq va boshqa majburiy toʻlovlarning hisob-kitob uslubiyati yanvar oyi uchun «SBX»ning 31.01.2017 yildagi 5 (1173)-sonida, fevral oyi uchun 28.02.2017 yildagi 9 (1177)-sonida, mart oyi uchun 28.03.2017 yildagi 13 (1181)-sonida, aprel oyi uchun 18.04.2017 yildagi 16 (1184)-sonida, may oyi uchun 23.05.2017 yildagi 21 (1189)-sonida, iyun oyi uchun 20.06.2017 yildagi 25-26 (1193-1194)-sonida, iyul oyi uchun 25.07.2017 yildagi 30 (1198)-sonida, avgust oyi uchun 22.08.2017 yildagi 34 (1202)-sonida, sentyabr oyi uchun 26.09.2017 yildagi 39 (1207)-sonida chop etilgan.
