Вазирлар Маҳкамасининг 23.02.2019 йилдаги 163-сон қарори билан мева-сабзавот маҳсулотларини экспорт қилишнинг янгиланган тартиби тасдиқланди.
Эслатиб ўтамиз, айни пайтда республикада мева-сабзавотларни экспорт қилишнинг соддалаштирилган механизми амал қилади.
Биринчидан, 2017 йил 15 ноябрдан хўжалик юритувчи субъектлар экспорт контракти тузмасдан инвойс асосида мева-сабзавот маҳсулотларини экспорт қилишлари мумкин (6.11.2017 йилдаги ПҚ–3377-сон қарор).
Иккинчидан, Президентнинг 17.10.2018 йилдаги ПҚ–3978-сон қарори билан юридик шахсларга уларни дастлабки тўловсиз, аккредитив очмасдан, банк кафолатини расмийлаштирмасдан ҳамда контрактни сиёсий ва тижорат хавфларидан суғурта полисисиз экспорт қилишга рухсат берилди. Божхона қонун ҳужжатлари бузилиши хавфи белгилари аниқланмаган бўлса, мева-сабзавот маҳсулотлари божхона кўригидан ўтказилмайди.
Учинчидан, 2019 йил 22 февралда инвойсни расмийлаштириш учун шарт бўлган (экв. 20 минг АҚШ долларидан ортиқ эмас) битим суммаси бўйича чекловни бекор қилувчи Президентнинг ПФ–5668-сон Фармони имзоланди. Қолган шартлар ўз кучида қолди (батафсил – шарҳда).
Қабул қилинган ҳужжатда мева-сабзавот маҳсулотларини экспорт қилишнинг янги тартиб-таомили белгиланди, у юқорида санаб ўтилган ҳужжатларда белгиланган барча чора-тадбирлар ва кафолатларни ўз ичига олади. Ушбу соҳада илгари амал қилган низомлар (ВМнинг 15.06.2016 йилдаги 207-сон ва 14.12.2017 йилдаги 984-сон қарорлари) ўз кучини йўқотди.
Низомнинг алоҳида бўлими мева-сабзавот маҳсулотларини ноҳалол экспорт қилувчилар реестрини шакллантириш ва юритишга бағишланган. Уни ДБҚ юритади, тижорат банклари ва божхона органлари реал вақт режимида автоматик равишда, ТСОЯЭАТга киритилган маълумотлар асосида уни шакллантирадилар.
Экспорт контрактлари бўйича тўлов муддати ўтказиб юборилган дебитор қарздорлиги (божхона декларацияси расмийлаштирилган санадан бошлаб 120 календарь кун) мавжуд бўлган субъектлар реестрга киритилади. Қарздорлик суммасидан кам бўлмаган миқдордаги валюта тушумлари тўғрисида маълумот ТСОЯЭАТга хизмат кўрсатувчи банк томонидан киритилгандан сўнг улар реестрдан чиқарилади.
Эътибор беринг! Реестрга киритилган экспорт қилувчилар фақат 100 фоиз олдиндан тўловни амалга оширганда кейинги экспортни амалга оширишлари мумкин.
Реестрга экспорт қилувчи ва хизмат кўрсатувчи банк номи, экспорт қилувчининг СТИРи, контракт рақами (ш.ж. идентификация) ва санаси, тўлов муддати ўтган дебитор қарздорлик суммаси киритилади.
Реестр ЯИДХПда, шунингдек Ташқи савдо вазирлиги ва ДБҚ сайтларида жойлаштирилади. Экспорт қилувчи ўзининг электрон калитидан фойдаланган ҳолда улар орқали дебитор қарздорлиги мавжуд контрактлар бўйича маълумотлар билан танишиши мумкин.
Ҳужжат Қонун ҳужжатлари маълумотлари миллий базасида эълон қилинган ва 25.02.2019 йилдан кучга кирди.
Ленара Хикматова.
