Президентнинг 30.10.2018 йилдаги “Товар бозорларида савдони янада эркинлаштириш ва рақобатни ривожлантириш чора-тадбирлари тўғрисида”ги Фармони имзоланди. Унинг матни иловаларсиз ЎзАда жойлаштирилган.
Эслатиб ўтамиз, Вазирлар Маҳкамасининг 11.12.1997 йилдаги 548-сон қарори билан аҳоли билан нақд пулда ҳисоб-китоб қилувчи хўжалик юритувчи субъектлар:
- барча корхоналар ва ташкилотлар (кичик бизнес ва хусусий тадбиркорлик субъектларидан ташқари) - тушум ЭКИҲнинг 1 бараваридан ортиқ бўлганда;
- кичик бизнес ва хусусий тадбиркорлик субъектлари - тушум ЭКИҲнинг 20 бараваридан ортиқ бўлганда нақд пул тушумини Марказий банкнинг инкассация хизмати орқали ҳар куни топширишга мажбурдирлар.
Кўрсатиб ўтилган миқдорлардан кам миқдордаги ҳар кунлик нақд пул тушумига эга бўлган хўжалик юритувчи субъектлар, танлаш ҳуқуқига эга бўлганлар: уни Марказий банкнинг инкассация хизмати орқали ёки банкларнинг кундузги ва кечки кассаларига мустақил равишда топшириш.
Қабул қилинган ҳужжатда белгиланишича, 2018 йил 1 ноябрдан бошлаб, ЭКИҲнинг 20 бараваридан ортиқ миқдорда кунлик ўртача нақд пул тушуми бўлган хўжалик юритувчи субъектлар МБнинг инкассация хизматлари ва тушумни мустақил равишда банкка топшириш ўртасида танлаш ҳуқуқига эгалар. Бироқ, тушум илгаригидек хизмат кўрсатувчи банк муассасасига ҳар иш кунида тушиши керак.
Кўрсатилган миқдордан кам бўлган (ЭКИҲнинг 20 баравари ва ундан кам) нақд тушумга эга хўжалик юритувчи субъектлар эса МБнинг инкассация хизмати учун пул топшириш даврини мустақил белгилашлари мумкин, яъни хизмат билан шартнома мавжуд бўлганда ҳар куни инкассация қилиш мажбурий бўлмайди. Бундай хизматлардан фойдаланмаслик имконияти ҳам сақланиб қолади, бироқ, бу ҳолда тадбиркорлик субъекти ҳар куни банкка пул топширишдан озод қилинганлиги тўғрисида ҳужжатда тўғридан-тўғри айтилмаган.
Бундан ташқари, муқобил инкассация хизматларини ташкил этиш назарда тутилаётир. Аммо бундай хизматларга қўйиладиган аниқ талаблар, шунингдек уларни ташкил этиш тартиби ҳали белгиланмаган.
Изоҳ: мазкур шарҳ эълон қилинган пайтда (31.10.2018 йил) ҳужжат расман эълон қилинмаган ва шу боис ҳали кучга кирмаган. Бундан ташқари, таърифланган янгиликлар Президент Фармони матнида Иқтисодиёт вазирлиги, Молия вазирлиги ва Давлат рақобат қўмитасининг таклифларини маъқуллаш сифатида келтирилган. Шу муносабат билан, инкассация қилишнинг янги тартибини амалиётга тўлиқ жорий этиш 1 ноябрдан кейин амалга оширилиши мумкин.
Самир Латипов.
