Адлия вазирлиги томонидан «Норматив-ҳуқуқий ҳужжатлар лойиҳалари ва қабул қилинган норматив-ҳуқуқий ҳужжатларнинг тартибга солиш таъсирини баҳолаш услубиёти ҳамда ҳисобот шаклларини тасдиқлаш ҳақида»ги буйруқ чиқарилди (АВ рўйхат рақами 3292, 31.03.2021 й.).
Қуйидагилар тасдиқланди:
- Норматив-ҳуқуқий ҳужжатлар лойиҳалари ва қабул қилинган норматив-ҳуқуқий ҳужжатларнинг тартибга солиш таъсирини баҳолаш услубиёти (кейинги ўринларда − Услубиёт).
- Норматив-ҳуқуқий ҳужжатлар лойиҳалари ва қабул қилинган норматив-ҳуқуқий ҳужжатларнинг тартибга солиш таъсирини баҳолаш бўйича ҳисобот шакллари.
Эслатиб ўтамиз, тартибга солиш таъсирини баҳолаш − лойиҳанинг қабул қилиниши натижасида юзага келиши мумкин бўлган эҳтимолий оқибатларни аниқлаш ва баҳолаш, шунингдек норматив-ҳуқуқий ҳужжатнинг тартибга солиш мақсадларига эришилганлигини, самарадорлигини ҳамда тартибга солиш усулини қўллашда вужудга келган оқибатларни аниқлашга қаратилган чора-тадбирлар мажмуи.
Услубиётга мувофиқ тартибга солиш таъсирини баҳолашда қуйидаги усуллардан фойдаланилади:
- «ex-ante» − лойиҳани тартибга солиш таъсирини баҳолаш;
- «ex-post» − ретроспектив таҳлил (реал маълумотлар) асосида норматив-ҳуқуқий ҳужжат билан жорий этилган тартибга солиш воситасининг таъсирини ўрганиш.
«ex-ante» усулини қўллашда қуйидагилар амалга оширилиши белгиланган:
- муаммоларни таҳлил қилиш;
- тартибга солиниши керак бўлган соҳада давлат аралашувининг заруратини (сабабларини) аниқлаш;
- тартибга солиш орқали эришилиши лозим бўлган мақсадларни белгилаш;
- муаммони ҳал қилишда муқобил усулларни ўрганиш, уларнинг афзалликлари ҳамда камчиликларини аниқлаш ва танланган муқобил усулни қўллашнинг мақсадга мувофиқлигини асослаш;
- лойиҳанинг рақобат муҳитига таъсирини таҳлил қилиш;
- лойиҳа қабул қилинишидан кутилаётган натижаларни аниқлаш.
«ex-post» усулини қўллашда қуйидагилар амалга оширилади:
- норматив-ҳуқуқий ҳужжат таъсир кўрсатган манфаатдор томонларни таҳлил қилиш;
- норматив-ҳуқуқий ҳужжат билан ўрнатилган тартибга солиш воситасининг натижадорлиги, мақсадларига эришилганлиги ҳамда унинг қўлланилиши натижасида вужудга келган ижобий ва салбий оқибатларини аниқлаш;
- тартибга солиш самарадорлигини ўрганиш;
- норматив-ҳуқуқий ҳужжатнинг рақобат муҳитига таъсирини таҳлил қилиш ва бошқалар.
Ҳужжат Президентнинг 13.04.2018 йилдаги «Ўзбекистон Республикаси Адлия вазирлиги фаолиятини янада такомиллаштиришга доир ташкилий чора-тадбирлар тўғрисида»ги ПҚ-3666-сон қарорига ҳамда Президентнинг 15.03.2021 йилдаги «Тартибга солиш таъсирини баҳолаш тизимини янада такомиллаштириш чора-тадбирлари тўғрисида»ги ПҚ-5025-сон қарорига мувофиқ қабул қилинган.
Ҳужжат Қонун ҳужжатлари маълумотлари миллий базасида эълон қилинган ва 31.03.2021 йилдан кучга кирди.
Наргиза Воҳидова.
