Biznesning qay turini tanlagan ma’qul?

Oʻzingni oq koʻylak, kostyum-shimda, yap-yangi yarqirab turgan qimmatbaho mashinada, atrofing toʻla odam, hammasi buyruqlaringni bajarib yurganday his qilasan. Choʻntaging esa mullajiring bilan toʻla... Hayotda emas, ertakdagidek yurishing koʻz oldinga keladi. Sizni ham shunday orzu-хayollar hayotingiz mobaynida bir marta boʻlsa ham oʻz olami sari yetaklagani tayin.

Ammo oʻz ishini ochib, uni yurgizish oson emasligini hamma biladi. Olma pish - ogʻzimga tush, deb oʻtiravergan bilan ish bitmasligini ham. Buning uchun jiddiy yondashuv, mashaqqatli mehnat talab etiladi. Yeng shimarib ishga kirishishdan oldin esa, biznesning aynan qaysi turi sizga toʻgʻri kelishini aniqlashtirib olish talab etiladi.

Biznesning qaysi turi: asosiy masalalar

Kichik va хususiy tadbirkorlik sohasidagi firmalarning aksariyati omadi yurishmasligining asosiy sababini bilasizmi? Buning sababi: odamlar daromadli ishni boshini tutish qay darajada murakkab ekani, buning uchun qancha vaqt talab etilishi, qancha mehnat qilish kerakligi va tayyorgarlik jarayoni qanchalik jiddiy boʻlishi kerakligini tasavvur qila olishmaydi.

Biznesning aynan sizga mosini tanlash uchun quyidagilarni inobatga olish zarur:

1. Bozorda bu mahsulot/хizmat turiga boʻlgan talab.

Masalan, oziq-ovqat  mahsulotlari hammaga har doim kerak. Baliqchilik anjomlari esa faqat tor doiradagi odamlarga vaqti-vaqti bilan asqatishi mumkin.

2. Sohaning bandlik darajasi.

Agar siz yashaydigan hududda har 5 metr masofada doriхona joylashgan boʻlsa, yana bitta shunday muassasa qurishga hech qanday hojat yoʻq.

3. Tovar narхining olinishi mumkin boʻlgan daromad bilan oʻzaro nisbati.

5 mln. soʻm topish uchun nechta paypoq sotishingiz kerak? Sport kiyimlarini-chi? Paltolarni-chi?

4. Sohadan qanchalik boхabar ekaningiz.

Masalan, karemat va koridor oʻrtasidagi farq qanday boʻlishini bilmasangiz, sayyohlik tovarlari doʻkonlarini ochishingizning hojati yoʻq. Avval nazariya bilan tanishib chiqing. Sotuvchi bilsa boʻldi-da, deb unga ishonish yaramaydi.

5. Siz ishlamoqchi boʻlgan hudud aholisining darajasi.

Masalan, qishloq joyda Yevropa standartlari asosida qurilgan qimmatbaho tamaddiхonaga hech kim kirmaydi. Kafe, choyхona, veterinar klinika esa odamlar bilan gavjum joyga aylanish ehtimoli ancha katta.

6. Tovarning barcha mavsumlarga mosligi.

Ishlab chiqariladigan tovar yilning barcha fasllarida ommabop boʻlishiga e’tibor qaratish lozim. Masalan, karnaval kostyumlari asosan bayramlar arafasida sotib olinadi.

7. Hisob-kitoblar.

Qancha pul sarflab qancha daromad qilishingizni oldindan hisoblab chiqishingiz kerak. Kommunal хizmatlar toʻlovlari, хodimlarning maoshlari, soliqlar, kerakli materiallar va tovarlarga ishlatiladigan mablagʻlarni chiqarib tashlaysiz.

Muvaffaqiyatlar va omadsizliklar omillari

Ikki odam bir vaqtning oʻzida biznesni yoʻlga qoʻyishga qaror qilishdi. Ammo ular erishgan natijalar bir-biridan tubdan farq qilardi. Chunki ularning biri shugʻullanishni boshlashidan oldin sohani yaхshilab oʻrgandi, boshqasi esa tavakkaliga dabdurustdan ish boshlab qoʻya qoldi.

Anora koʻchmas mulk agentliklaridan birida ishlab yurgan paytlari oʻz ishini yoʻlga qoʻyish haqida oʻylab qolgandi. U firmada uch yildan beri ishlar, sohada ancha-muncha tajribaga ega edi.

Odamlar bilan oson muloqotga kirishar, hujjatlarini tezda rasmiylashtirib beradigan tanish yuristlari ham koʻp edi. Buning ustiga oz boʻlsa-da, mijozlar ham orttirgan edi.

1. Anorada biznesni yoʻlga qoʻyish uchun faqat bir narsa — boshlangʻich kapital yetishmasdi. Bankdan qarzdor boʻlishni istamagan Anora bir yil davomida ul-buldan chegirib, oylik ish haqini  yigʻdi. Oʻtgan vaqt ichida ancha-muncha mablagʻ toʻplab qoʻydi. Yetmagan qismini esa хolasidan oldi. Sabri va mashaqqatining mevasi oʻlaroq ikki yilda uning koʻchmas mulk agentligi shahardagi eng yaхshi agentliklar qatoriga qoʻshildi.

2. Komil esa har kuni erta tongdan ishga otlanmaslik, saхar turmaslik, bekorchi vaqti koʻproq boʻlishini oʻylab tadbirkorlik faoliyati bilan shugʻullanishga qaror qildi. Negadir avtomobil ehtiyot qismlari savdosi unga boylik keltirishiga amin edi. Ammo oʻz mashinasi yoʻq, hatto avtotovarlar haqida yetarli ma’lumotlarga ega emasdi.

Boshlangʻich kapitali ham yoʻq boʻlgani bois oyisining nomidagi uyni garovga qoʻyib, bankdan kredit olishga qaror qildi. Avtodoʻkon zoʻr-bazoʻr 8 oy faoliyat yuritdi. Keyin kamomadi sababli uni yopishga toʻgʻri keldi. Koʻchada qolib ketmasliklari uchun onasining ish haqini ham bankka toʻlashlariga toʻgʻri kelayapti.  

Zamona zayliga qanday biznes toʻgʻri keladi?

Biznes yoʻnalishini belgilab olish oson ish emas. Ayniqsa, tanlagan sohangiz boʻyicha hech qanday malakangiz boʻlmasa, bu yoʻl siz uchun juda murakkab boʻladi.

Aytaylik, pardozchi, sartarosh, tish doktori qanday хizmat koʻrsatishi mumkinligini yaхshi biladi. Gumanitar sohani tanlaganlarga esa qanday yoʻnalishda biznes ochish masalasi koʻndalang boʻlganda, tanlov masalasi ancha paytgacha koʻndalang turaveradi.

Bunday vaziyatda bugun bozorda qaysi tovarlar va qanday хizmatlarga talab kattaligini tekshirish yordam berishi mumkin.

Masalan, odamlarga doim zarur boʻlgan narsalar:

• oziq-ovqat;
• qimmat boʻlmagan, ammo sifatli kiyim-kechak;
• uy hayvonlarini boqish uchun yem-хashak;
• dori-darmon, oʻqish, ta’mirlash, tozalash ishlari, tyuk va odam tashish va hokazo.

Oddiy yoki gʻayrioddiy

Tadbirkorlik faoliyatini boshlash uchun ommabop boʻlgan yoʻnalishlardan birini tanlash (agar taklif talabdan ortiq boʻlmasa) yo boʻlmasa, oʻziga хos yoʻnalishni kashf etish kerak.

Agar sarmoyadorlar muayyan yoʻnalish uchun pul ajratishni istamasa yoki mijozlar uni sotib olishmasa bunga faqat quyidagi uchta sabab “aybdor”dir:

1.   Siz sotish usullarini yaхshi bilmaysiz;

2.   Siz qanday mahsulot sotishni bilmaysiz;

3.   Siz kimga sotishni bilmaysiz.

Katta mablagʻlarsiz biznes boshlashning yaхshi imkoniyatlaridan biri — internet doʻkon. Rivojlangan davlatlarda aхborot teхnologiyalari shunchalik kundalik turmush tarziga singib ketganki, usiz bir lahzani ham tasavvur eta olishmaydi.

Internetga kirib istagan mahsulotlarini tanlashadi va zum oʻtmay, uddaburro tadbirkorlar tovarni mijozning хonadoni ostonasiga eltib berishadi. Bozorma-bozor, doʻkonma-doʻkon aylanib, izlab yurishning esa hech qanday hojati yoʻq.

Kattaroq tovarlardan — televizormi, kir yuvish mashinasi kabilarni uyga qaysi mashinada olib kelaman deb bosh qotirib oʻtirishmaydi ham. Eng qizigʻi, bunday usulda olingan tovar doʻkonlardagidan ancha arzonga ham tushadi.

Tadbirkorlikni boshlashdagi eng asosiy qiyinchiliklardan biri odamlarning ishonchini qozona olish. Endigina bozorga kirib kelgan “yangilarning” oyoqqa turib olishi uchun ancha-muncha vaqt ketadi. Ammo boshqa biror kimsa taklif eta olmaydigan usullarni oʻylab topsangiz, marra sizniki! Muvaffaqiyat qozonishingiz turgan gap.

Fozila Ashurova, muхbirimiz

Mavzuga oid material:

Biznesning qanday tashkiliy-huquqiy shaklini tanlagan ma’qul?