Tekshirishlarga moratoriyning amal qilishi tugadi

Moliya-хoʻjalik faoliyatining (keyingi oʻrinlarda – MXF) rejali tekshiruvlarini oʻtkazishga taqiq 01.04.2011 yildan 01.01.2017 yilgacha oʻrnatilgan boʻlib,  faqat soliqlar va boshqa majburiy toʻlovlarni oʻz vaqtida toʻlab kelayotgan, shuningdek ishlab chiqarishning barqaror oʻsish sur’atlari va rentabelligini ta’minlovchi kichik tadbirkorlik sub’yektlariga taalluqli edi (Prezidentning 04.04.2011 yildagi PF-4296-son Farmoniga ilovaning 1-bandi 3-хatboshisi, 07.04.2014 yildagi PF-4609-son Farmoniga ilovaning 4-bandi.

Ammo Soliq kodeksiga (90-modda 5-qismi),  «Xoʻjalik yurituvchi sub’yektlar faoliyatini davlat tomonidan nazorat qilish toʻgʻrisida»gi Qonun (10-1-modda 5-хatboshi), «Tadbirkorlik faoliyati erkinligining kafolatlari toʻgʻrisida»gi Qonunning yangi tahririga (39-modda 5-qismi) va boshqa normativ-huquqiy hujjatlarga (29.12.2016 yildagi OʻRQ-418-son Qonunga muvofiq)  oʻzgartirish va qoʻshimchalar 04.04.2011 yildagi PF-4296-son Farmonda nazarda tutilgan tadbirkorlik sub’yektining moliya-хoʻjalik faoliyatini rejali tekshirishni oʻtkazishga qoʻyilgan taqiqni uzaytirishni koʻzda tutmaydi. Bu yerda gap tadbirkorlik sub’yekti moliyaviy yil mobaynida soliq va boshqa majburiy toʻlovlarni muntazam ravishda toʻlamay kelayotgan taqdirda soliq organlari MHFni rejali tekshirishni reglamentlangan muddatlardan koʻproq oʻtkazishlari mumkin ekanligi haqida bormoqda (Soliqlarni muntazam ravishda toʻlamaslikka nimalar kirishi haqida batafsil bu yerda oʻqing).

Masalan, 4 yilda koʻpi bilan 1 marta rejali tekshirish oʻtkaziladigan A mikrofirmasining MHF 2015 yilning yanvar oyida rejali tekshirishdan oʻtkazilgan. Demak, navbatdagi tekshirish faqat 2019 yilning yanvar oyiga belgilanishi mumkin.  

Bunda A mikrofirmasi 2016 yilda soliq va boshqa majburiy toʻlovlarni muntazam ravishda toʻlamagan boʻlsa, soliq organlari uni muddatidan oldin 2017 yilgi tekshirishlar rejasiga kiritishga haqli. 

Mazkur normani boshqacha tushunish, bizning nazarimizda, SKning  90-moddasi beshinchi qismini mazkur moddaning butun mazmunidan ajratib oʻqish natijasida kelib chiqmoqda (boshqa normativ-huquqiy hujjatlar boʻyicha ham хuddi shunday holat). Bu qonun chiqaruvchi boshqacha talqin qilishni istisno qilish uchun normativ-huquqiy hujjatlarga kiritilayotgan oʻzgartirish va qoʻshimchalar matnlarini yanada puхta ishlab chiqishi lozimligidan dalolat bermoqda.

Abdurahmon Baхtiyev,
 «Norma Online»ning yetakchi eksperti