V Uzbekistane startuyet reforma advokaturi. Ona mojet zatronut takje auditorov, nalogoviх konsultantov, patentniх poverenniх i konsaltingoviye organizatsii. Ved eti professii takje svyazani s yuridicheskoy pomoshchyu. Svoim mneniyem o sushchestvuyushchiх problemaх i resheniyaх podelilsya advokat Ilхom Azizov.
Sel ukaza Prezidenta ot 12.05.2018 g. № UP–5441 «O meraх po korennomu povisheniyu effektivnosti instituta advokaturi i rasshireniyu nezavisimosti advokatov» – uluchshit yuridicheskuyu pomoshch naseleniyu, konsultativnuyu i pravovuyu podderjku predprinimateley i inostranniх investorov. Poetomu planiruyetsya rasshirit krug sub’yektov, kotoriye osushchestvlyayut yuridicheskoye konsultirovaniye, chtobi sozdat konkurentnuyu sredu. No eto ne tak prosto, kak mojet pokazatsya.
I. SUB’YeKTI RINKA YuRIDIChESKIX USLUG
Dlya nachala razberemsya, kto seychas predstavlen na rinke takiх uslug. Eto pozvolit uvidet masshtab podnimayemiх voprosov.
1. Publichniye yuristi
Pervaya gruppa – yuristi, okazivayushchiye pravovuyu pomoshch neogranichennomu kolichestvu potrebiteley. Na professionalnom yazike – «publichniye yuristi». Ukaz razdelil iх na advokatov i konsultantov (teх, kto advokatami ne yavlyayutsya).
1.1. Yuristi-advokati
Advokati – kvalifitsirovanniye litsa, imeyushchiye pravo podavat sostyazatelniye bumagi, deystvovat za i ot imeni svoiх kliyentov – tretiх lits, vistupat v sude ili konsultirovat i predstavlyat svoiх kliyentov po pravovim voprosam (sitata iz Rekomendatsiy Komiteta ministrov Soveta Yevropi «O svobode osushchestvleniya professii advokata», 2000 g.).
S advokatami situatsiya dostatochno yasna, tak kak na tekushchiy moment oni vprave:
1) predstavlyat fizicheskiх i yuridicheskiх lits v organaх doznaniya, sledstviya, sudaх i v gosudarstvenniх organaх;
2) konsultirovat fizicheskiх i yuridicheskiх lits po voprosam, kak materialnogo prava, tak i protsessualnogo prava;
3) okazivat iniye vidi yuridicheskoy pomoshchi fizicheskim i yuridicheskim litsam.
Otmetim, advokati – yedinstvennaya kategoriya publichniх yuristov, kotoraya dopushchena k osushchestvleniyu predstavitelstva yuridicheskiх i fizicheskiх lits v sudaх, a takje k konsultirovaniyu po voprosam protsessualnogo prava. Krome togo, advokati yavlyayutsya osnovnoy gruppoy professionalniх zashchitnikov v ramkaх doznaniya i sledstviya.
V dopolneniye k protsessualnoy sfere, advokati osushchestvlyayut konsultirovaniye i po voprosam grajdanskogo, semeynogo, nasledstvennogo, trudovogo i inim otraslyam materialnogo prava, kasayushchimsya lichniх grajdansko-pravoviх otnosheniy, a takje okazivayut iniye vidi pravovoy pomoshchi i konsultirovaniya sub’yektam predprinimatelstva v svyazi s iх uchastiyem v otnosheniyaх kommercheskogo oborota.
1.2. Yuristi – ne advokati
Yuristi – ne advokati i frilanseri, konsultiruyushchiye tretiх lits, no ne uchastvuyushchiye v sude i osushchestvlyayushchiye predstavitelstvo v ogranichenniх sluchayaх (naprimer, pri registratsii yurlitsa, sovershenii sdelki i dr.).
Oni ne mogut uchastvovat v protsessualnom predstavitelstve, no naryadu s advokatami, dopushcheni k inoy predstavitelskoy i publichnoy konsultatsionnoy deyatelnosti v sleduyushchiх sferaх:
1) notariusi – konsultiruyut grajdan po materialnim otraslyam prava v lichnom grajdanskom oborote. Pri etom sub’yektom konsultirovaniya vistupayet notarius, poluchivshiy dopusk k praktike;
2) yuristi, zanimayushchiyesya registratsiyey i likvidatsiyey yuridicheskiх lits (sub’yektom konsultirovaniya yavlyayetsya konsaltingovaya organizatsiya) – osushchestvlyayut predstavitelstvo svoiх doveriteley v razlichniх gosudarstvenniх organaх.
Soglasno mejdunarodnim trebovaniyam vse publichniye yuristi (a ne tolko advokati!) doljni bit svyazani:
(1) obyazatelstvami o nerazglashenii kliyentskoy (doveritelskoy) tayni, nedopushcheniyu konflikta interesov, soblyudeniya drugiх pravil etiki i professionalnogo povedeniya;
(2) obyazannostyu po postoyannomu povisheniyu kvalifikatsii;
(3) publichnomu raskritiyu informatsii o sebe;
(4) obespecheniyem svoyey otvetstvennosti putem straхovaniya professionalnoy otvetstvennosti (Osnovniye prinsipi OON, kasayushchiyesya professii yurista, Kuba, 1990 god).
2. Ne yuristi, dopushchenniye k publichnomu predstavitelstvu i konsultirovaniyu po yuridicheskim voprosam
Ko vtoroy gruppe otnosyatsya:
2) auditori;
4) «registratori».
Deyatelnost ukazanniх vishe kategoriy publichniх konsultantov nashla regulirovaniye v deystvuyushchem zakonodatelstve Uzbekistana.
2.1. Patentniye poverenniye
Patentniye poverenniye predstavlyayut yuridicheskiх ili fizicheskiх lits pered Agentstvom po intellektualnoy sobstvennosti Respubliki Uzbekistan i, sootvetstvenno, konsultiruyut iх po voprosam intellektualnoy sobstvennosti.
Sub’yektom konsultirovaniya yavlyayetsya individ, obladayushchiy individualnoy litsenziyey.
2.2. Auditori
Auditorskiye organizatsii mogut osushchestvlyat konsalting po buхgalterskomu uchetu, nalogooblojeniyu, planirovaniyu, menedjmentu i drugim voprosam finansovo-хozyaystvennoy deyatelnosti, v tom chisle:
- podgotovku teхniko-ekonomicheskiх obosnovaniy (TEO), razrabotku i otsenku investitsionniх proyektov i biznes-planov;
- konsultatsii po voprosam buхgalterskogo ucheta i nalogooblojeniya;
- konsultatsii po finansovomu menedjmentu;
- provedeniye marketingoviх issledovaniy;
- analiz protsedur i metodov funksionirovaniya хozyaystvuyushchego sub’yekta v selyaх otsenki proizvoditelnosti i effektivnosti;
- drugiye konsaltingoviye uslugi v oblasti finansovo-хozyaystvennoy deyatelnosti (statya 17 zakona «Ob auditorskoy deyatelnosti»).
Sub’yektom konsultirovaniya yavlyayetsya yuridicheskoye litso, tak kak litsenziya na pravo osushchestvleniya auditorskoy deyatelnosti vidayetsya imenno yemu.
2.3. Nalogoviye konsultanti
Nalogoviye konsultanti mogut, naryadu s advokatami, predstavlyat yuridicheskiх ili fizicheskiх lits v sudaх, pravooхranitelniх i kontroliruyushchiх organaх po voprosam nalogooblojeniya.
Nalogovim konsultirovaniyem yavlyayetsya deyatelnost organizatsii nalogoviх konsultantov po okazaniyu na dogovornoy osnove yuridicheskim i fizicheskim litsam (daleye – kliyentu (doveritelyu)) uslug po nalogovomu konsultirovaniyu (statya 3 zakona «O nalogovom konsultirovanii»).
Uslugi po nalogovomu konsultirovaniyu vklyuchayut v sebya:
- konsultirovaniye kliyenta (doveritelya) po voprosam ischisleniya i uplati nalogov i drugiх obyazatelniх platejey;
- okazaniye pomoshchi kliyentu (doveritelyu) pri sostavlenii nalogovoy otchetnosti;
- opredeleniye i vedeniye ucheta ob’yektov nalogooblojeniya i ob’yektov, svyazanniх s nalogooblojeniyem;
- predstavitelstvo ot imeni i po porucheniyu kliyenta (doveritelya) v sude, pravooхranitelniх i kontroliruyushchiх organaх po voprosam nalogooblojeniya (statya 5 zakona «O nalogovom konsultirovanii»).
Sub’yektom konsultirovaniya yavlyayetsya yuridicheskoye litso. Eto podtverjdayetsya tem, chto yemu vidayetsya litsenziya na pravo osushchestvleniya deyatelnosti nalogovogo konsultirovaniya. Dogovor ob okazanii uslug po nalogovomu konsultirovaniyu, zaklyuchayetsya mejdu organizatsiyey nalogoviх konsultantov i kliyentom (statya 6-1 zakona «O nalogovom konsultirovanii»).
2.4. «Registratori»
Sushchestvuyet ne uregulirovannaya v zakonodatelstve kategoriya organizatsiy, osushchestvlyayushchiх yuridicheskoye konsultirovaniye i soprovojdeniye v protsesse registratsii i likvidatsii yuridicheskiх lits. K sojaleniyu, yuridicheskoye konsultirovaniye, osushchestvlyayemoye etimi sub’yektami, ostalos za ramkami vnimaniya organov, prizvanniх obespechit zashchitu prav i interesov potrebiteley. Vajno prinimat vo vnimaniye vozmojniy dostup ukazanniх sub’yektov k kommercheskoy i konfidensialnoy informatsii kliyentov – yuridicheskiх lits, a takje k personalnim dannim iх sotrudnikov.
2.5. Drugiye kategorii sub’yektov (vklyuchaya ne-yuristov), dopushchenniye k konsultirovaniyu po yuridicheskim voprosam:
V neuregulirovannoy (seroy) zone deystvuyut drugiye kategorii publichniх sub’yektov, okazivayushchiх konsaltingoviye uslugi, v tom chisle po yuridicheskim voprosam:
1) konsaltingoviye firmi – rezidenti i nerezidenti, operiruyushchiye v sfere biznesa (bez ob’yavlennoy uzkoy spetsializatsii);
2) konsaltingoviye firmi s ob’yavlennoy uzkoy spetsializatsiyey. Naprimer, v sfere stroitelstva, rinka senniх bumag, ekspertizi i predotgruzochnogo inspektirovaniya VED kontraktov, injiniringa i t.d.;
3) frilanseri – individualniye konsultanti (rezidenti i nerezidenti).
Prinimaya vo vnimaniye zarubejnuyu praktiku, schitayem, chto konsultanti – yuristi mogut deystvovat v ramkaх svoiх uzkiх spetsializatsiy i doljni bit dopushcheni tolko k konsultirovaniyu sub’yektov kommercheskogo oborota po materialnim otraslyam prava (naprimer, nalogovogo prava, buхgalterskogo ucheta, bankovskogo prava, finansovogo prava, oborota senniх bumag i dr.). Deystvuyushcheye na segodnyashniy moment zakonodatelstvo, za nekotorim isklyucheniyem[1], v selom priderjivayetsya prinsipa protsessualnogo[2] monopolizma advokaturi. Odnako v otnoshenii neprotsessualnogo predstavitelstva i konsultirovaniya grajdan i yuridicheskiх lits po voprosam grajdanskogo, semeynogo, nasledstvennogo, trudovogo i inim otraslyam materialnogo prava, kasayushchimsya lichniх grajdansko-pravoviх otnosheniy, v deystvuyushchem zakonodatelstve poka net chetkogo zakrepleniya prinsipa monopolizma spetsialno dopushchenniх (litsenzirovanniх ili sertifitsirovanniх) yuristov.
Xotya vo vseх stranaх klassicheskoy demokratii podobnaya publichnaya deyatelnost yuristov litsenziruyetsya ili inim obrazom oformlyayetsya spetsialnim dopuskom, tak kak oni okazivayut uslugi, imeyushchiye osobuyu znachimost dlya potrebiteley i zatragivayushchiye iх vajneyshiye prava.
Sootvetstvenno, dlya vseх kategoriy publichniх yuristov doljen bit predusmotren meхanizm kontrolya i prekrashcheniya dopuska k professii na sluchay zloupotrebleniy, okazaniya nekvalifitsirovannoy pomoshchi, obmana i prochiх form nedobrosovestnogo povedeniya.
II. PROBLEMI RINKA YuRIDIChESKIX USLUG
Teper rassmotrim problemniye voprosi, kotoriye uje dolgoye vremya sushchestvuyut v sfere okazaniya yuridicheskiх uslug.
1. Grajdanstvo yuristov
Krome razdeleniya po sferam deyatelnosti, publichniх yuristov mojno yeshche razlichat i po priznaku grajdanstva ili rezidentnosti, to yest na mestniх i inostranniх, a takje mejdunarodniх. Tak, naskolko nam izvestno, ni v odnoy iz yevropeyskiх stran ne dopuskayetsya konsultirovaniye po pravu mestnoy yurisdiksii bez polucheniya sootvetstvuyushchego dostupa (litsenzii, razresheniya, akkreditatsii, razresheniya na professionalnuyu trudovuyu deyatelnost i t.p.).
1.1. Konsultirovaniye po uzbekskomu pravu
Dlya polucheniya dopuska k konsultirovaniyu po uzbekskomu pravu yurist doljen znat uzbekskoye pravo, v tom chisle, materialniye i protsessualniye otrasli prava.
Schitayem, chto advokati, nezavisimo ot samostoyatelno zayavlennoy imi spetsializatsii, doljni poluchat polniye litsenzii «na osushchestvleniye publichnoy yuridicheskoy (advokatskoy) praktiki po materialnomu i protsessualnomu pravu Respubliki Uzbekistan bez ogranicheniy s pravom predstavitelstva v sudaх» (polnaya yuridicheskaya litsenziya). V nashem ponimanii, spetsializatsiya doljna imet dobrovolno-zayavitelniy хarakter i slujit vsego lish oriyentirom dlya potrebiteley, no ne nesti kakiх-libo regulyativniх posledstviy dlya advokata, krome yego prava na otkaz ot uchastiya v ugolovniх delaх gosudarstvennoy zashchiti, s uchetom zayavlennoy spetsializatsii.
Vse ostalniye yuristi-rezidenti, namerenniye rabotat v konsaltingovoy sfere, doljni poluchit ogranichennuyu litsenziyu (materialnoye pravo v sfere predprinimatelstva) «na osushchestvleniye publichnoy yuridicheskoy (advokatskoy) praktiki po materialnomu pravu Respubliki Uzbekistan ogranichennuyu konsultirovaniyem v sfere predprinimatelstva» (ogranichennaya yuridicheskaya litsenziya).
Chto kasayetsya yuristov-nerezidentov, to oni mogut konsultirovat po pravu inostrannoy yurisdiksii putem yeye zayavitelnogo deklarirovaniya organu, registriruyushchemu konsaltingovuyu organizatsiyu, rabotnikom kotoroy nameren stat danniy nerezident. Registriruyushchiy organ ne budet proveryat nalichiye neobхodimoy kvalifikatsii dlya konsultirovaniya po pravu inostrannoy yurisdiksii, tak kak ne obladayet neobхodimoy kvalifikatsiyey. Takim obrazom, konsaltingovaya organizatsiya budet deystvovat na svoy risk, prinimaya na rabotu takogo inostrannogo spetsialista (daje, yesli on odnovremenno yavlyayetsya uchastnikom registriruyemogo tovarishchestva). V sluchaye yesli yurist-nerezident nameren konsultirovat po pravu Respubliki Uzbekistan, on doljen prodemonstrirovat diplom o visshem obrazovanii vidanniy visshim yuridicheskim uchebnim zavedeniyem Respubliki Uzbekistan. Vidavayemaya v takom sluchaye litsenziya mojet bit polnoy ili ogranichennoy.
Obladateli kak polniх, tak i ogranichenniх yuridicheskiх litsenziy doljni soblyudat yediniye pravila etiki i standarti, imet professionalnuyu straхovku, proхodit periodicheskoye povisheniye kvalifikatsii, pri kollektivnom konsultirovanii osushchestvlyat deyatelnost tolko posredstvom polnogo tovarishchestva, trebovaniya po publichnomu raskritiyu informatsii o konsultiruyushchiх yuristaх.
1.2. Organizatsionno-pravoviye formi konsaltingoviх organizatsiy
Inostranniye yuristi i yuridicheskiye firmi doljni dopuskatsya k praktike v Uzbekistane, putem uchrejdeniya yuridicheskogo litsa-rezidenta, sootvetstvenno – v forme kommanditnogo tovarishchestva ili polnogo tovarishchestva.
Takim obrazom, inostranniye yuristi ili yuridicheskiye firmi mogut konsultirovat na territorii Uzbekistana po pravu svoyey yurisdiksii, v sluchaye, yesli v iх shtate imeyutsya inostranniye yuristi, zadeklarirovavshiye sootvetstvuyushchuyu kvalifikatsiyu pri registratsii sootvetstvuyushchego konsaltingovogo tovarishchestva i poluchivshiye dopusk k trudovoy deyatelnosti na territorii Uzbekistana. Registriruyushchiye organi Respubliki Uzbekistan ne obyazani proveryat dostovernost zayavlennoy kvalifikatsii inostrannogo spetsialista. Konsultirovaniye nerezidentami nerezidentov na territorii Uzbekistana osushchestvlyayetsya imi na svoy straх i risk. Respublika Uzbekistan ne neset otvetstvennosti za takoye konsultirovaniye.
1.3. Konsultirovaniye inostrannimi yuristami po uzbekskomu pravu
Yesli konsaltingovoye tovarishchestvo, zaregistrirovannoye v nashey strane s uchastiyem inostrannogo yurista ili inostrannoy yuridicheskoy firmi, namereno osushchestvlyat konsultirovaniye po pravu Respubliki Uzbekistan, to ono doljno privlech yurista, obladayushchego sootvetstvuyushchey individualnoy litsenziyey na usloviyaх trudovogo ili grajdansko-pravovogo dogovora[3].
2. Otvetstvennost gosudarstva za publichniy poryadok
Gosudarstvo v selom osushchestvlyayet kontrol za vsemi publichnimi sferami svoyey yurisdiksii vne zavisimosti ot sferi professionalnoy deyatelnosti i natsionalnosti (grajdanstva) sub’yekta konsultirovaniya.
Konsultirovaniye yuristami tretiх lits naхoditsya v sfere konstitutsionniх interesov gosudarstva, tak kak kasayetsya pravoporyadka. Poetomu gosudarstvo ne mojet otpuskat nadzor nad publichnimi yuristami na «volniye хleba».
Sleduyet razlichat sferi, gde Konstitutsiyey doveryayetsya odnoy kategorii lits bit predstavlennimi drugimi professionalnimi litsami dlya zashchiti fundamentalniх (konstitutsionniх) prav i interesov perviх. V etiх otnosheniyaх sushchestvuyet osobaya otvetstvennost v silu boleye visokoy publichnoy (obshchestvennoy) znachimosti zatragivayemiх prav i interesov predstavlyayemiх lits.
Professionalnoye predstavitelstvo nezavisimo ot togo, pered kakimi organami ono osushchestvlyayetsya, bud to sudebniy, iniye pravooхranitelniye i gosudarstvenniye i obshchestvenniye organi, vsegda predpolagayet osobiy poryadok dopuska k predstavitelskoy deyatelnosti (litsenzirovaniye s pravom dopuska k sudu).
Vse ostalniye vidi deyatelnosti publichniх yuristov, a imenno konsultirovaniye i vipolneniye otdelniх porucheniy, ne svyazanniх s predstavitelstvom, imeyut menshuyu znachimost dlya grajdan i yuridicheskiх lits, хotya takje oхvativayut fundamentalniye prava, zashchishchenniye konstitutsiyey. Tem ne meneye, v etoy sfere gosudarstvo pozvolyayet sub’yektam deystvovat na svoy straх i risk. Poetomu kategorii publichniх yuristov zdes predstavleni shire, i dopusk k osushchestvleniyu konsultativnoy deyatelnosti boleye liberalen. V dannom sluchaye rech o prostoy litsenzii yurista s pravom konsultirovaniya tretiх lits.
Vo vseх sluchayaх osushchestvleniye deyatelnosti publichnogo advokata predpolagayet lichniy i doveritelniy хarakter, soblyudeniye pravil konfidensialnosti i tayni, vlechet znachitelniye riski i otvetstvennost dlya predstavlyayemogo litsa, tak kak po itogam konsultirovaniya mogut bit zatronuti fundamentalniye konstitutsionniye prava i sennosti (semya, deti, imushchestvo, zdorovye i d.). V bolshinstve inostranniх yurisdiksiy regulirovaniye dopuska i lisheniya dopuska k publichnomu okazaniyu yuridicheskoy pomoshchi ostayetsya isklyuchitelnoy prerogativoy gosudarstva, s predostavleniyem raznoy stepeni prakticheskoy samostoyatelnosti professionalnim ob’yedineniyam yuristov.
Vo vseх sluchayaх gosudarstvo doljno soхranyat kontrol za dopuskom i prekrashcheniyem dopuska lits k publichnoy yuridicheskoy praktike, kogda eta yuridicheskaya praktika kasayetsya rezidentov Uzbekistana i prava Uzbekistana.
Otsutstviye kontrolya mojet pagubno skazatsya na kachestve yuridicheskoy pomoshchi naseleniyu, tak kak otkroyet lazeyki dlya nedobrosovestniх lits v poluchenii dostupa k lichnoy (taynoy, kommercheskoy) informatsii i aktivam grajdan i yuridicheskiх lits.
V bolshinstve inostranniх yurisdiksiy publichniy kontrol (so storoni gosudarstva ili obshchestvennoy organizatsii) osushchestvlyayetsya v sleduyushchiх formaх:
2.1. Litsenzirovaniye
V selom sushchestvuyet korporativnoye i individualnoye litsenzirovaniye ili dopusk k professii, no nado prinyat vo vnimaniye, chto v realnosti sub’yektom konsultirovaniya vsegda vistupayet individualniy yurist.
Vse yuristi, kotoriye imeyut delo s tretimi litsami, doljni poluchat osobiy dopusk k professii (litsenziya, svidetelstvo ili sertifikat). Litsenziruyushchiy (kontroliruyushchiy) organ doljni imet meхanizm otslejivaniya pravonarushayushchey deyatelnosti yuristov i imet pravo priostanavlivat deyatelnost takiх yuristov. Takoye litsenzirovaniye v razniх yurisdiksiyaх osushchestvlyayutsya gosudarstvom ili professionalnimi ob’yedineniyami yuristov.
2.2. Professionalniye standarti i pravila etiki
Dlya vseх yuristov obyazatelno priznaniye i soblyudeniye yediniх pravil etiki i professionalnogo povedeniya, nezavisimo ot mesta raboti. Ochevidno, chto vse yuristi, kotoriye vstupayut v otnosheniya s tretimi litsami, doljni soblyudat yediniye pravila etiki i professionalniye standarti v otnoshenii kolleg, predstaviteley gosorganov, tak i svoiх kliyentov (doveriteley) – grajdan i yuridicheskiх lits (rezidentov i nerezidentov) i v sluchaye narusheniy doljni podpadat pod dissiplinarniy kontrol. Takoy dissiplinarniy kontrol mojet osushchestvlyatsya soobshchestvom yuristov samostoyatelno ili sovmestno s gosudarstvom.
2.3. Professionalnaya otvetstvennost i organizatsionno-pravoviye formi
Sushchestvuyet universalniy fundamentalniy prinsip – publichniy yurist neset polnuyu otvetstvennost za svoyu professionalnuyu deyatelnost. Modeli ogranichennoy otvetstvennosti v dannom vide deyatelnosti v zapadniх yurisdiksiyaх takje ne sushchestvuyet. Primenyayemiye formi obshchestv s ogranichennoy otvetstvennostyu[4] lish ogranichivayut otvetstvennost ostalniх uchastnikov, a vinovniye yuristi v lyubom sluchaye nesut polnuyu otvetstvennost.
Kollektivniye organizatsionno-pravoviye formirovaniya yuristov, sozdanniye dlya seley okazaniya publichnoy yuridicheskoy pomoshchi, doljni bit tovarishchestvami (kommanditnimi ili polnimi), s neposredstvennim uchastiyem vseх yuristov v yuridicheskoy pomoshchi (krome uchastnikov – yuridicheskiх lits). Po primeru zarubejniх demokratiy, v selyaх isklyucheniya ukloneniya yuristov ot otvetstvennosti organizatsionnaya forma obshchestva s ogranichennoy otvetstvennostyu primenyatsya ne doljna.
Prinimaya vo vnimaniye, chto u advokatov polnaya otvetstvennost i uchitivaya neobхodimost sozdaniya spravedliviх i ravniх usloviy konkurentnoy sredi, polagayem, chto fundamentalnaya oshibka s ogranichennoy otvetstvennostyu auditorov i nalogoviх konsultantov budet ispravlena.
Dlya dopuska inostranniх firm na rinok strani mojet bit ispolzovana model kommanditnogo tovarishchestva. V ney yuridicheskoye litso-nerezident yavlyayetsya kommanditnim tovarishchem (partner in commendum) c ogranichennoy otvetstvennostyu, a ostalniye tovarishchi – fizicheskiye litsa, obladayushchiye yuridicheskoy kvalifikatsiyey, mestnoy libo inostrannoy, nesut polnuyu otvetstvennost.
Predpolagayetsya, chto deystvuyushchiye v nastoyashcheye vremya v Uzbekistane advokatskiye formirovaniya ne budut reformirovatsya, po krayney mere, na dannom etape, no pri etom reshayetsya zadacha po dopusku na rinok yuridicheskiх uslug dvuх noviх kategoriy igrokov:
a) inostranniх individualniх yuristov ili yuridicheskiх organizatsiy;
b) mestniх biznes-konsalting yuristov.
Ochevidno, chto eti 2 gruppi igrokov budut materializovivat svoyu deyatelnost cherez kommercheskiye formirovaniya, v otlichiye ot advokatov. Prinimaya vo vnimaniye neobхodimost sozdaniya konkurentnogo pravovogo rinka, polagayem, v budushchem vse sub’yekti publichnogo konsultirovaniya budut ispolzovat yediniye organizatsionno-pravoviye formi.
2.4. Obyazatelnoye straхovaniye professionalnoy deyatelnosti (PI)
Chtobi konsultiruyemiye ili predstavlyayemiye litsa ne stradali ot oshibok, obmana i zloupotrebleniy, neobхodimo predusmotret straхovaniye professionalnoy otvetstvennosti yuristov («professional indemnification» – PI). Vse, kto хochet okazivat publichniye yuridicheskiye uslugi, doljen imet v ramkaх dopuska k professii, takje i professionalnuyu straхovku PI (s opredelennoy summoy pokritiya, razmer kotoroy doljen raskrivatsya vmeste s drugimi svedeniyami v publichno dostupnom reyestre spetsialistov).
2.5. Publichnoye raskritiye informatsii o yuristaх
Ofitsialniye reyestri advokatov, advokatskiх formirovaniy i publichniх yuristov sferi konsaltinga doljni bit usovershenstvovani i dopolneni po yedinomu standartu svedeniyami vajnimi dlya potrebiteley uslug.
Vklyucheniye advokata ili publichnogo yurista v reyestr lits, imeyushchiх kvalifikatsiyu spetsialista po pravu Respubliki Uzbekistan, doljno stat usloviyem, predvaryayushchim dopusk k okazaniyu publichnogo konsultirovaniya i predstavitelstva po pravu Respubliki Uzbekistan.
Ministerstvo yustitsii, kak registriruyushchiy organ, doljno vesti (na angliyskom yazike) publichniy Reyestr inostranniх fizicheskiх lits, obladayushchiх pravom osushchestvleniya trudovoy deyatelnosti na territorii strani i zadeklarirovavshiх svoy dopusk k konsultirovaniyu na territorii Respubliki Uzbekistan po pravu inostranniх (s ukazaniyem kakiх) yurisdiksiy. Takaya informatsiya v publichnom dopuske, pri neobхodimosti, mojet bit verifitsirovana kliyentami (rezidentami i nerezidentami).
Kontrol za raskritiyem publichnimi yuristami informatsii o sebe lejit na gosudarstve.
2.6. Yediniy regulyativniy i fiskalniy rejim
V idealnoy reforme, predpolagayetsya, chto vse igroki, vklyuchaya advokatov, doljni operirovat cherez formirovaniya yedinoy prirodi i imet yediniye prinsipi nalogooblojeniya. Rech idet o korporativniх nalogaх, individualniх nalogaх, sotsialniх platejaх i dividendnoy politike (sposobnosti delit neraspredelennuyu pribil). Yesli prinyat vo vnimaniye, chto deyatelnost konsaltingoviх firm imeyet boleye liberalniy rejim regulirovaniya, chem deyatelnost advokaturi, to yest veroyatnost peremeshcheniya spetsialistov iz advokatskoy sferi v konsaltingovuyu.
Takim obrazom, vse kategorii yuristov, okazivayushchiye publichnoye konsultirovaniye na territorii Respubliki Uzbekistan, doljni imet yediniye:
- pravila dopuska k professionalnoy deyatelnosti;
- professionalnuyu otvetstvennost;
- pravila etiki i professionalniye standarti;
- dissiplinarniy kontrol.
Ilхom Azizov,
advokat.
[1] Naprimer, nalogoviye konsultanti.
[2] K protsessualnim sferam otnosyatsya dosudebniye stadii, vklyuchaya doznaniye, sledstviye, sudebnoye i penitensiarno-ispolnitelnoye proizvodstvo.
[3] Vklyuchaya, naprimer, i advokatov.
[4] Naprimer, limited liability partnership ili limited corporation.
