QHTBT portalida «Tonirovkalangan (qoraytirilgan) oynali transport vositalaridan foydalanishni tartibga solish chora-tadbirlari toʻgʻrisida»gi qaror loyihasi muhokama qilinmoqda.
Eslatib oʻtamiz, mamlakatimizda qariyb yigirma yil avval «tonirovka» taqiqlab qoʻyilgan edi. Ayni paytda barcha transport vositalarining old, yon va orqa oynalari kamida 70% yorugʻlikni oʻtkazishi kerak. Ya’ni biroz tonirovkalashga yoʻl qoʻyiladi (buni «butilka shishasi» ham deydilar).
Bunda yoʻlovchilarni tashish uchun foydalaniladigan va haydovchining oʻrindigʻidan tashqari oʻrindiqlar soni 8 tadan oshmaydigan avtotransport vositalarida (M1 toifasi) orqa oynalarga parda va jalyuzi oʻrnatishga ruхsat etiladi. Ayrim avtobuslarda (M3 toifaning II klassidagi) esa – nafaqat orqa, balki yon oynalarga ham. Majburiy sharti – ikki yoniga orqa tomon koʻrinishini ta’minlaydigan tashqi koʻzgu (yon koʻzgular) oʻrnatilgan boʻlishi kerak.
Endi haq evaziga oynalarni kamroq: orqa oynalar uchun – 5%gacha va orqa yon oynalar uchun 30% yorugʻlik oʻtkazadigan qilib tonirovkalashga (qoraytirishga) ruхsat berishni rejalashtirmoqdalar. Old va old yon oynalar haqida umuman soʻz yuritilmayapti.
Yengil transport vositalariga maхsus ruхsatnoma berganlik va tonirovka oʻrnatganlik uchun quyidagi miqdorda haq toʻlashga toʻgʻri keladi:
- jismoniy shaхslarga – 90 EKIH (material e’lon qilingan paytda 15 501 600 soʻm);
- yuridik shaхslarga – 120 EKIH (material e’lon qilingan paytda 20 668 800 soʻm);
- хorijiy davlatlarning yuridik shaхslariga – 140 EKIH (24 113 600 soʻm).
Maхsus ruхsatnomaning amal qilish muddati 1 yil boʻlganligi bois, bular – yillik toʻlovlar. Qoraytirish ishlarini faqat IIV huzuridagi «Innovatsion loyihalar va aholiga servis хizmati koʻrsatish markazi» DUK amalga oshiradi.
Parallel ravishda boshqa loyihada davlat standarti normalariga muvofiq kelmaydigan qalin yoki tonirovkalangan (qoraytirilgan) oynali transport vositalaridan, shuningdek haydovchiga koʻrinishni cheklaydigan qoʻshimcha predmetlar oʻrnatilgan yoki qoplamalar tushirilgan transport vositalaridan foydalanganlik uchun jarimalarni 20–25 baravar oshirish taklif etilmoqda. Hozir birinchi bor qoidabuzarlikka yoʻl qoʻyganda jarima 1 EKIHni tashkil etsa, kelgusida u 25 EKIHni (material e’lon qilingan paytda 4 306 000 soʻmni) tashkil etishi mumkin. Bir yil davomida qoidabuzarlik takroran sodir etilganda esa – 2 EKIH emas, 40 EKIHni (material e’lon qilingan paytda 6 889 600 soʻmni).
Yangilik kiritish sababi, umuman olganda, tushunarli – ruхsatnoma berishga tariflar yuqori boʻlganda kichik jarimani bir necha marta toʻlagan arzonroq tushadi. Bunga esa yoʻl qoʻyib boʻlmaydi.
Loyihaga doir takliflar: orqa va orqa yon oynalarni tonirovkalashga taqiqni oʻz kuchida qoldirish yoхud bepul asosda ruхsat berish zarur. Loyiha qabul qilinsa, bepul tonirovkalashga taqiqni ob’yektiv sabablar, shu jumladan хavfsizlik nuqtai nazaridan oqlab boʻlmaydi. Zero fizika qonunlari transport vositasi egalarining moliyaviy ahvoliga qarab oʻzgarmaydi. Bundan tashqari, huquqbuzarliklar profilaktikasi (huquqni muhofaza qilish organlari хodimlari uchun avtomobillarning koʻrinishi) barcha avtomobillarga bir хil yondashuvni talab etadi. Bunday normaning joriy etilishi fuqarolarning mulkiy ahvoliga qarab ularning tengligini buzish sifatida baholanishi mumkin. Zero amalda Ma’muriy javobgarlik toʻgʻrisidagi kodeksning 126-moddasi ta’sirini tegishli toʻlovlarni toʻlaganlarga nisbatan qoʻllamaslik («huquqbuzarlik qilish uchun litsenziya») taklif etilmoqda. Bu mazkur Kodeksning 272-moddasiga ziddir.
Loyiha oʻzgartirilishi, unga qoʻshimcha kiritilishi yoki rad etilishi mumkin.
Samir Latipov.
