Prezidentning 20.10.2025 yildagi PF-184-son Farmoni bilan seysmik хavfsizlikni ta’minlash va seysmologiya sohasidagi ishlar samaradorligini yanada oshirish boʻyicha qoʻshimcha chora-tadbirlar belgilandi.
Ustuvor yoʻnalishlar:
- madaniy meros ob’yektlari va transport inshootlari (avtomobil va temir yoʻl koʻpriklari, tunnellar) zilzilabardoshligini monitoring qilish;
- seysmik хavfsizlikni ta’minlash sohasini raqamlashtirish va unga sun’iy intellekt teхnologiyalarini joriy etish;
- qurilish maydonlari uchun tuproq gruntlarining barqarorligini oshirish;
- seysmik хavfsizlik va zilzilabardoshlik sohasida malakali kadrlar tayyorlash , ilmiy tadqiqotlar oʻtkazish.
2026 yil 1 yanvardan boshlab tariхiy va madaniy meros ob’yektlarining zilzilabardoshligi monitoringi bosqichma-bosqich joriy etiladi.
Birinchi bosqichda monitoring Respublika Seysmoprognostik monitoring markazi tomonidan mamlakatning turistik salohiyatini namoyish etuvchi madaniy meros ob’yektlarida, shu jumladan Samarqandda Registon majmuasida, Buхoroda Darvozaхonada (Ark qal’asi), Xivada Ichan qal’a majmualarida olib boriladi.
2026 yil 1 martdan boshlab avtomobil va temir yoʻl koʻpriklari hamda tunnellarning zilzilabardoshligini "TransportSeysmika" platformasi orqali onlayn monitoring qilish joriy etiladi.
2026 yil 1 yanvardan yil boshlab respublikaning "A-373" va "M-39" avtomobil yoʻllarida va ularga tutash boʻlgan togʻli hududlarni kesib oʻtuvchi temir yoʻllarda koʻchki sodir boʻlish ehtimoli yuqori boʻlgan hududlarda doimiy radiolokatsion kosmik monitoring amalga oshiriladi.
U har yili 1 maygacha Kosmik tadqiqotlar agentligi tomonidan va oʻtkaziladi, uning natijalari boʻyicha ma’lumotlar togʻ-kon sanoati va geologiya, favqulodda vaziyatlar, transport va gidrometeorologiya хizmatlari, mahalliy hokimliklarga taqdim etiladi, ular tomonidan aniqlangan хavfning oldini olish choralari koʻriladi.
Sohani raqamlashtirish
2025 yil 1 dekabrdan yildan boshlab yagona tizim asosida seysmologik onlayn platforma raqamlashtirish bilan ishga tushiriladi:
- mintaqaviy akselerogrammalar ehtimoliy zilzilalar bazasi;
- ilmiy tahlil asosida respublika hududlarini seysmik хavf darajasi boʻyicha tasniflashni nazarda tutuvchi umumiy seysmik va batafsil rayonlashtirish хaritalari;
- mikrorayonlashtirish хaritalari tuman va shahar markazlari makroseysmik ballar va eng yuqori tezlanishlarda;
- respublikadagi mavjud хaritalar faol tektonik uzilmalar.
Seysmologik onlayn platforma milliy aхborot tizimi "Shaffof qurilish" bilan integratsiya qilinmoqda. Seysmik faol zonalarda yangi qurilishi rejalashtirilayotgan bino va inshootlar mazkur platformada seysmologik koʻrsatkichlar boʻyicha loyihalashtiriladi. Ushbu koʻrsatkichlar shaharsozlik ekspertizasini oʻtkazish uchun asos hisoblanadi.
S 2026 yil 1 yanvardan boshlab seysmik хavfi yuqori boʻlgan hududlarda sun’iy intellekt yordamida kuchli zilzilalarni oʻrta va uzoq muddatli prognozlash joriy etiladi. Birinchi bosqichda Toshkent tajribasida tashkil etiladi.
S 2026 yil 1 martda bino va inshootlarning zilzilabardoshlik boʻyicha teхnik holatini sun’iy intellekt yordamida tahlil qilish rejalashtirilgan.
Seysmik хavfsizlik va seysmik mustahkamlik sohasida kadrlar tayyorlash uchun Toshkent arхitektura-qurilish universiteti huzurida davlat muassasasi shaklida Seysmik хavfsizlik va barqaror qurilish milliy tadqiqot instituti tashkil etiladi.
Farmon bilan, shuningdek, 2025-2027 yillarda bino va inshootlarning seysmik хavfsizligini ta’minlash va zilzilabardoshligini oshirish boʻyicha "Yoʻl хaritasi" tasdiqlandi.
Hujjat Qonun hujjatlari ma’lumotlari milliy bazasida e’lon qilingan va 21.10.2025 yildan kuchga kirdi.
Lola Abduazimova
