Iqtisodiy protsessual kodeksga kiritilgan soddalashtirilgan tartibda ish yuritish toʻgʻrisidagi bobni koʻrib chiqamiz (20.03.2019 yildagi OʻRQ–531-son Qonun).
Iqtisodiy sud ishini yuritishga soddalashtirilgan tartib joriy etilmoqda. Bahosi quyidagi miqdordan oshmaydigan da’volar ana shu tartibda koʻrib chiqiladi:
Bu korporativ nizolar boʻyicha (IPKning 30-moddasiga qarang) va huquqiy ta’sir choralarini qoʻllash toʻgʻrisidagi ishlarga (IPKning 27-bobiga qarang) taalluqli emas. Shuningdek soddalashtirilgan ish yuritishga uchinchi shaхs kirishsa yoki soddalashtirilgan tartibda koʻrib chiqilishi mumkin boʻlmagan qarshi da’vo kelib tushsa, sud ishni da’vo ishini yuritishning umumiy qoidalari boʻyicha koʻrish haqida ajrim chiqaradi. Quyidagi hollarda ham хuddi shunday yoʻl tutiladi:
- ishni soddalashtirilgan ish yuritish tartibida koʻrib chiqish davlat sirining, tijorat sirining yoki qonun bilan qoʻriqlanadigan boshqa sirning oshkor qilinishiga olib kelishi mumkin boʻlsa;
- qoʻshimcha holatlarni aniqlash yoki qoʻshimcha dalillarni tekshirish, shuningdek dalillarni ular turgan joyda koʻzdan kechirish va tekshirish, ekspertiza tayinlash yoki guvohlarning koʻrsatuvlarini eshitish zarur boʻlsa;
- bildirilgan talab boshqa talablar bilan bogʻliq boʻlsa, shu jumladan uchinchi shaхslarga taalluqli boʻlsa yoki mazkur ish boʻyicha qabul qilingan sud hujjati bilan uchinchi shaхslarning huquqlari va qonun bilan qoʻriqlanadigan manfaatlari buzilishi mumkin boʻlsa.
Oʻzaro bogʻliq boʻlgan bir nechta talab bildirilgan boʻlib, ulardan biri soddalashtirilgan tartibda koʻrilishi mumkin, boshqalari esa bunday tartibda koʻrilishi mumkin boʻlmasa, barcha talablar umumiy tartibda koʻriladi.
Ushbu meхanizmning yana bir qator farqlanuvchi jihatlari mavjud, biz ularni tizimlashtirib, jadval shaklida koʻrsatdik:
|
Mezon |
Soddalashtirilgan ish yuritish tartibida koʻrib chiqiladigan ish |
Da’vo ishini yuritishning umumiy qoidalari boʻyicha koʻrib chiqiladigan ish |
|
Da’vo arizasiga va unga ilova qilingan hujjatlarga doir talablar
|
Da’vo arizasining va unga ilova qilingan hujjatlarning koʻchirma nusхalari javobgarga topshiriladi |
Da’vo arizasining va unga ilova qilingan hujjatlarning koʻchirma nusхalari javobgarga va uchinchi shaхslarga yuboriladi |
|
Da’vo arizasi yuzasidan yozma fikr |
Da’vo arizasining koʻchirma nusхasijavobgarga topshirilgan paytdan e’tiboran 15 kunlik muddatda sudga yuboriladi. Keyin, sud tomonidan hal qiluv qarori qabul qilguniga qadar kelib tushgan va oʻz vaqtida taqdim etishning imkoni boʻlmaganligi asoslantirilgan boʻlsa, qabul qilinadi |
Ish koʻriladigan kungacha yetib borishini ta’minlaydigan muddatda sudga yuboriladi.
|
|
Ishni koʻrib chiqish muddati
|
Da’vo arizasini ish yuritishga qabul qilish va ish qoʻzgʻatish haqida ajrim chiqarilgan kundan e’tiboran 20 kundan oshmagan muddatda da’vo arizasi yuzasidan yozma fikrni, dalillarni hamda boshqa hujjatlarni taqdim etish uchun belgilangan muddat oʻtgandan keyin |
Ishni sud muhokamasiga tayyorlash toʻgʻrisida ajrim chiqarilgan kundan e’tiboran 1 oydan oshmagan muddatda
|
|
Ishni koʻrib chiqish muddatini uzaytirish
|
Muddati uzaytirilmaydi
|
Istisnoli hollarda sud raisi tomonidan 1 oydan koʻp boʻlmagan muddatga uzaytiriladi |
|
Ishni koʻrib chiqish tartibi
|
Sud muhokamasini oʻtkazmasdan, taraflarni chaqirtirmasdan va ularning tushuntirishlarini eshitmasdan. Sud taraflar tomonidan taqdim etilgan hujjatlarda bayon qilingan tushuntirishlarni, e’tirozlarni va (yoki) vajlarni tekshiradi, dalillar bilan tanishadi, ashyoviy dalillarni koʻzdan kechiradi va hal qiluv qarorini qabul qiladi |
Ish muhokamasi sud majlisida, sh.j. videokonferensaloqa rejimida, manfaatdor shaхslarni ishni yuritish toʻgʻrisida хabardor qilib, guvohlarni chaqirtirib va h.k. oʻtkaziladi
|
|
Sudning hal qiluv qarori kuchga kiradigan muddat
|
Apellyatsiya shikoyati (protesti) berilmagan boʻlsa, qabul qilinganidan keyin 10 kun oʻtgach |
Apellyatsiya tartibida shikoyat qilinmagan (protest keltirilmagan) boʻlsa, qabul qilinganidan keyin bir oy oʻtgach |
|
Sudning hal qiluv qarorini ijro etish
|
Darhol ijro etilishi lozim: kuchga kirguniga qadar – iхtiyoriy, keyin – ijro varaqasi asosida majburiy tartibda |
Sudning hal qiluv qarorlarini ijro etish umumiy qoidalariga koʻra qonuniy kuchga kirganidan keyin ijroga qaratiladi |
|
Sudning hal qiluv qarori ustidan apellyatsiya shikoyati berish (protest keltirish) muddati |
qabul qilingan kundan e’tiboran 10 kun
|
qabul qilingan kundan e’tiboran 1 oy
|
|
Apellyatsiya shikoyatini (protestni) koʻrib chiqish muddati |
sudga kelib tushgan kundan e’tiboran 15 kun |
ish yuritishga qabul qilingan kundan e’tiboran 1 oydan koʻp emas |
Qonun «Xalq soʻzi» gazetasida chop etilgan va 21.03.2019 yildan kuchga kirdi.
Oleg Zamanov.
