Президентнинг 14.12.2017 йилдаги ПФ–5285-сон Фармони билан «Ўзбекенгилсаноат» АЖни тугатиш ҳамда «Ўзтўқимачиликсаноат» уюшмасини ташкил этиш кўзда тутилган. Бу мамлакатимиз тўқимачилик корхоналари ва умуман бутун тармоқ учун ижобий ўзгаришдир.
Биринчидан, тўқимачилик саноатининг барча корхоналари ва ташкилотлари «Ўзтўқимачиликсаноат» уюшмасининг аъзолари бўлиши мумкин. «Ўзбекенгилсаноат» АЖнинг таркибига эса жами 436 та ташкилот кирар эди (тўқимачилик тармоғи корхоналари умумий сонининг 6%и). Бундан ташқари, «Ўзбекенгилсаноат» АЖ давлат регулятив ва хўжалик функцияларини бирга олиб борган эди. Бу эса Ўзбекистон Республикасида маъмурий ислоҳотлар концепциясига мувофиқ тармоқни бошқариш тизимининг жиддий камчилиги ҳисобланади.
Иккинчидан, уюшма – бу ташкилотларнинг ихтиёрий бирлашуви. Уюшма аъзолари ўзининг мустақиллиги ва юридик шахс ҳуқуқларини сақлаб қолади. Ўз навбатида, фаолияти тугатилган акциядорлик жамияти устав жамғармасидаги улушлар билан унинг таркибига кирувчи ташкилотлар билан боғлиқ эди, бу ҳуқуқлар ҳажми ва фойда миқдорига таъсир кўрсатди. Энди уюшма аъзоларига бадаллар ва ажратмалар тарзида унинг жорий таъминоти ҳамда фаолиятини молиялаштириш вазифаси юклатилади. Бироқ «Ўзтўқимачиликсаноат» уюшмасига бадаллар ва ажратмалар уюшма аъзолари -корхоналарнинг солиқ солинадиган базасидан чиқарилади.
Учинчидан, корхоналар – “Ўзтўқимачиликсаноат” уюшмаси аъзолари тўқимачилик маҳсулотларини ишлаб чиқариш учун зарур бўлган ва республикамизда ишлаб чиқарилмайдиган импорт қилинадиган пахта, сунъий ва синтетик тола, жун, хом ашё ва бошқа материаллар учун (тасдиқланган рўйхатлар бўйича) 1.01.2021 йилгача божхона тўловлари тўлашдан (божхона расмийлаштируви йиғимларидан ташқари) озод этилади.
Маълумот учун: божхона тўловлари таркибига божхона божи, ҚҚС, акциз солиғи ва божхона йиғимлари киради. Божхона йиғимлари божхона органлари томонидан Божхона кодексининг 291-моддасида кўрсатилган ҳаракатлар ва таомиллар амалга оширилганлиги учун тўланади. Божхона йиғимлари ставкалари Вазирлар Маҳкамасининг 30.04.1999 йилдаги 204-сон қарори билан тасдиқланган.
Тўртинчидан, «Ўзтўқимачиликсаноат» уюшмасига давлат божини тўламаган ҳолда уюшма аъзоларининг манфаатларини кўзлаган ҳолда давлат органлари ва бошқа ташкилотлар қарорлари, ушбу органлар мансабдор шахсларининг ҳаракатлари (ҳаракатсизлиги) устидан судга шикоят қилиш ҳуқуқи берилди.
Бешинчидан, тўқимачилик маҳсулотлари корхоналари - “Ўзтўқимачиликсаноат” уюшмаси аъзоларининг маҳсулотлари ягона “Uztextile” белгиси билан экспорт қилинади.
Шунингдек, ҳужжат билан пахта хом ашёсини маҳаллий тўқимачилик маҳсулотлари ишлаб чиқарувчиларга реализация қилиш соҳасида монополия бекор қилинди (батафсил – бу ерда).
Фармон “Халқ сўзи” газетасида эълон қилинган ва 15.12.2017 йилда кучга кирди.
Мазкур ҳужжатнинг тўлиқ матни билан, у билан боғланган бошқа қонун ҳужжатларига шарҳлар ва ҳаволалар билан «Ўзбекистон Республикаси қонунчилиги» ахборот-қидирув тизимида танишиш мумкин.
Олег Заманов,
экспертимиз.
