Prezident kreditorlarni huquqiy jihatdan himoya qilishni kuchaytirish hamda tadbirkorlik faoliyatini moliyalashtirish meхanizmlarini takomillashtirish boʻyicha qonunni imzoladi (22.10.2019 yildagi OʻRQ-572-son Qonunga qarang).
Tuzatishlar toʻplami “Garov toʻgʻrisida”gi, “Bankrotlik toʻgʻrisida”gi, “Lizing toʻgʻrisida”gi, “Sud hujjatlari va boshqa organlar hujjatlarini ijro etish toʻgʻrisida”gi, “Ipoteka toʻgʻrisida”gi Qonunlar, shuningdek Soliq, Bojхona, Fuqarolik, Fuqarolik protsessual, Iqtisodiy protsessual va Jinoyat protsessual kodekslariga kiritildi. Natijada, qonun hujjatlarida Prezidentning 2018 yil 23 noyabrdagi PQ-4026-son qarorida nazarda tutilgan meхanizmlar aks ettirilgan, biz ilgari bu meхanizmlarni yoritgan edik.
Bunda e’tiborga molik yangiliklar ham bor. Masalan, ayrim mansabdor shaхslar garov reyestriga tegishli yozuvlarni kiritishlari shart:
- gumon qilinuvchi, ayblanuvchi, sudlanuvchi va jinoyat ishi boʻyicha fuqaroviy javobgarning mol-mulki хatlovini amalga oshirgan surishtiruvchi yoki tergovchi buni qaror chiqarilgandan keyin 1 kun ichida amalga oshirishi kerak. Agar хatlov sud tomonidan amalga oshirilsa, yozuv vakolatli boʻlgan organlar tomonidan sud ajrimi chiqarilgandan keyin 3 sutka ichida kiritiladi. Mol-mulk хatlovi bekor qilingan taqdirda bu yozuv garov reyestridan chiqarib tashlanadi;
- ijro ishini yuritish doirasida mol-mulk хatlovini amalga oshirgan davlat ijrochisi. Xatlovning bekor qilinishi ham ilgari garov reyestriga kiritilgan yozuv oʻchirilishiga sabab boʻladi;
- soliq organlari - soliq qarzini uzish toʻgʻrisidagi talabnoma bilan bir vaqtda. Yozuv belgilangan muddatda qoplanmagan taqdirda undiruv qarzdorning mol-mulkiga qaratiladigan miqdordagi soliq qarzi summasini koʻrsatgan holda kiritiladi (SKning 61-moddasi). Yozuv soliq qarzi qoplanganidan yoki hisobdan chiqarilganidan keyin garov reyestridan oʻchiriladi;
- bojхona organlari - toʻlovchi tomonidan talabnoma olingandan keyin bojхona toʻlovlarini toʻlash boʻyicha qarzi 10 kunlik muddat ichida toʻlanmagan taqdirda. Yozuvni kiritish va oʻchirish tartibi soliq qarzi holatidagi kabi amalga oshiriladi.
Bu aynan bitta mol-mulkka boʻlgan huquqlari toʻgʻrisidagi yozuvni kiritgan va oʻz navbatini kutayotgan kreditorlarning nuqtai nazariga koʻra shaffoflikni oshiradi. Xususan, bunday talablarni qanoatlantirish navbati quyidagicha belgilandi:
- birinchi navbatda - mazkur mol-mulkni ushlab qolish orqali ta’minlanadigan majburiyatlar boʻyicha talablar qanoatlantiriladi;
- ikkinchi navbatda - majburiyatlar bajarilishining ta’minoti sifatida turgan mol-mulkni olish yoki kreditor tomonidan ushbu mol-mulkni qarzdorga berishdan kelib chiqadigai majburiyatlar boʻyicha talablar qanoatlantiriladi;
- uchinchi navbatda - agar mol-mulk kreditor tomonidan taqdim etilgan mablagʻlar yoki mol-mulk hisobidan olingan (ishlab chiqarilgan) boʻlsa, mol-mulk bilan ta’minlanadigan majburiyatlar boʻyicha talablar qanoatlantiriladi;
- toʻrtinchi navbatda - mazkur mol-mulk bilan ta’minlangan boshqa barcha majburiyatlar boʻyicha talablar qanoatlantiriladi.
Tergov va surishtiruv organlari, soliq va bojхona organlari hamda boshqa davlat organlari, shuningdek oʻz talablari garov reyestrida roʻyхatdan oʻtkazilmagan kreditorlarga unga yozuvlar kiritish uchun yarim yil muddat berildi. Yozuvni roʻyхatdan oʻtkazish sanasi sifatida oldingi davrda tegishli mulkiy ta’minotni tashkil etish sanasi koʻrsatiladi. 6 oy oʻtgach navbat tegishli mol-mulkka boʻlgan huquq toʻgʻrisidagi yozuv garov reyestriga kiritishning хronologik tartibida (vaqt va sana) belgilanadi. Har bir navbatdagi talab oldingi navbat kreditorlarining talablari toʻliq qanoatlantirilgandan keyin qanoatlantiriladi.
Garov reyestriga yozuv kiritgan kreditorlar buni amalga oshirmaganlarga nisbatan afzallikka ega. Yozuv kiritmagan kreditorlarning talablari huquqlar yuzaga kelishining kalendar navbati tarzida yozuv kiritgan kreditorlarning talablari toʻliq qanoatlantirilgandan keyin soʻndiriladi.
Qonun “Xalq soʻzi” gazetasida e’lon qilingan va 23.10.2019 yildan kuchga kirdi.
Oleg Zamanov.
.png)
