Президентнинг 12.09.2025 йилдаги ПФ-172-сон Фармони билан қишлоқ хўжалигига мўлжалланган ерларда маҳсулот етиштиришнинг узлуксизлигини таъминлаш ва ердан фойдаланиш самарадорлигини ошириш бўйича қўшимча чора-тадбирлар белгиланди.
Ҳужжат билан қабул қилинаётган чораларнинг мақсад ва вазифалари аниқланди:
- туман (шаҳар) ҳокимликлари тасарруфидаги бўш ер участкаларини тўлиқ ҳисобга олиш ва реализация қилиш;
- қишлоқ хўжалигига мўлжалланган ерларни қайта ижарага бериш тизимини такомиллаштириш;
- қишлоқ хўжалигига мўлжалланган ерларга бўлган ҳуқуқларни тўлиқ давлат рўйхатидан ўтказиш.
Чора-тадбирлар қуйидаги биринчи навбатдаги вазифаларни ҳал қилишга йўналтирилган:
- қишлоқ хўжалигига мўлжалланган бўш ер майдонларини қисқа муддатда ижарага бериш;
- корхоналарнинг иқтисодий ҳолатидан қатъи назар, барча турдаги мос экинларни экиш;
- меъёрий ҳосилдорликдан кам бўлмаган маҳсулот етиштириш ва ҳосилни йўқотмасдан ўриб-йиғиб олиш.
Бўш ерларни ҳисобга олиш
Барча туман ва шаҳар ҳокимларига қуйидагилар учун шахсий жавобгарлик юклатилди:
- барча турдаги бўш ер участкаларини Давлат ер кадастрида 10 кун муддатда ҳисобга олинишини таъминлаш;
- бўш ер участкаларини Давлат ер кадастрида ҳисобга олинган кундан бошлаб 10 кун муддатда электрон онлайн-аукцион савдоларига чиқариш чораларини кўриш;
- бўш ер участкаларининг ўзбошимчалик билан эгаллаб олинишига, ер бериш тартибини бузган ҳолда ажратилишига, бошқа шахслар томонидан ердан хўжасизларча фойдаланилишига ёки уни яроқсиз ҳолга келтиришга йўл қўймаслик;
- бўш ер участкаларини ҳисобга олиш тўғрисидаги қарорларни расмий эълон қилиш.
Ер участкаларини қисман қайта ижарага бериш
Қишлоқ хўжалигига мўлжалланган ерлар ижарачилари ўзига ижарага берилган ер участкаларининг бир қисмига нисбатан ижара шартномаси бўйича ўз ҳуқуқ ва мажбуриятларини бошқа шахсга ўтказиш (қайта ижарага бериш) ҳуқуқини олди, бунда:
- ижарачининг ўзида қоладиган ва қайта ижарага олувчига ўтказиладиган ер участкаларининг майдони Ер кодексининг 461-моддасида белгиланган ўлчамлардан кам бўлмаслиги лозим;
- ер участкаларини ижарачи ва қайта ижарага олувчи ўртасида тақсимлаш контурларнинг яхлитлиги ва суғориш тизимини сақлаб қолган ҳолда алоҳида контурларни қайта тақсимлаш орқали амалга оширилади;
- ер участкаларини қисман қайта ижарага беришда тарафлар қишлоқ хўжалигига мўлжалланган ер участкасини бўлиш ва унинг янги чегараларини белгилаш бўйича давлат хизматидан фойдаланади.
Қишлоқ хўжалигига мўлжалланган ер участкаларига нисбатан мутлақ ижара ҳуқуқини эътироф этиш
Ер кодексининг 46-моддасига мувофиқ, қишлоқ хўжалигига мўлжалланган ерлар фақат ижара ҳуқуқи асосида ажратилиши белгиланди.
Қишлоқ хўжалигига мўлжалланган барча турдаги ерларга нисбатан ижара ҳуқуқидан бошқа ҳар қандай шаклдаги ҳуқуқ тан олинмайди ва давлат рўйхатидан ўтказилмайди деб белгиланди. Бунда ушбу қоида қуйидагиларга нисбатан татбиқ этилмайди:
- давлат органлари, муассасалари ва корхоналарининг ижара ҳуқуқидан бошқа турдаги ҳуқуқ билан давлат рўйхатидан ўтказилган қишлоқ хўжалигига мўлжалланган ерларига ҳамда ер фондининг бошқа тоифалари таркибидаги қишлоқ хўжалиги ерларига;
- 2021 йил 1 августга қадар якка тартибда уй-жой қуриш ҳуқуқи билан деҳқон хўжалиги ва томорқа хўжалигини юритиш учун ҳамда боғдорчилик ва узумчилик ширкатларига ажратилган ерларга.
Қишлоқ хўжалигига мўлжалланган ер эгалари ва фойдаланувчиларига 2027 йил 1 январга қадар ўзларининг ер участкаларига бўлган эгалик қилиш ва фойдаланиш ҳуқуқларини халқ депутатлари туман (шаҳар) Кенгашлари қарори асосида ижара ҳуқуқига ўзгартириш имконияти берилди.
Эгалик қилиш ва фойдаланиш ҳуқуқини ижара ҳуқуқига ўтказишда ижара муддати ижара шартномаси тузилган санадан бошлаб белгиланди:
- Ўзбекистон Республикаси фуқаролари ва улар муассислигидаги юридик шахслар учун – 30 йил;
- чет эл инвестициялари иштирокидаги корхоналар учун – 25 йил.
Ҳужжат Қонун ҳужжатлари маълумотлари миллий базасида эълон қилинган ва 12.09.2025 йилдан кучга кирди.
Лола Абдуазимова
