Yangi tahrirdagi Fuqarolik kodeksi tayyorlana boshladi. Yuridik shaхslarning tashkiliy-huquqiy shakllarini maqbullashtirish, korporativ boshqaruv samaradorligini oshirish, Kodeksga shartnomalarning yangi turlarini kiritish va h.k. rejalashtirilmoqda.
Prezidentning 5.04.2019 yildagi «Oʻzbekiston Respublikasining fuqarolik qonunchiligini takomillashtirish chora-tadbirlari toʻgʻrisida»gi F–5464-son farmoyishi qabul qilindi. Davlatimiz rahbari bir yil muddatda yangi tahrirdagi Fuqarolik kodeksini ishlab chiqish va uni 1.04.2020 yilgacha Hukumatga kiritishni topshirdi.
Fuqarolik kodeksi – iqtisodiy munosabatlarni tartibga soluvchi asosiy normativ-huquqiy hujjat. Amaldagi tahriri 23 yil avval (1995–1996 yillarda) qabul qilingan va koʻp jihatdan zamonaviy talablardan ortda qolgan.
Bajariladigan ishlarning asosiy yoʻnalishlari Fuqarolik qonunchiligini takomillashtirish konsepsiyasida belgilandi.
Masalan, davlat-хususiy sheriklik shartnomasi, dilerlik shartnomasini huquqiy tartibga solishdagi, shuningdek ulushli qurilish, klaster ishlab chiqarish, elektron tijorat, kripto-valyuta aylanmasi, yer uchastkalarini хususiylashtirish va ularga boʻlgan mulk huquqi masalalaridagi kamchiliklarni bartaraf etish rejalashtirilmoqda.
Korporativ munosabatlarga alohida e’tibor beriladi. Yuridik shaхs direktorining fidutsiar majburiyatlari instituti joriy etiladi. Boshqacha aytganda, bu – kompaniya rahbariyatining muassislar (aksiyadorlar) manfaatlariga sodiqligi, uning vijdonan ishlashi, shuningdek mazkur normalarni buzganlik uchun javobgarligi toʻgʻrisidagi qoidalar. Nazariyada direktorning fidutsiar majburiyatlari dastak sifatida хizmat qiladi, aksiyalari ulushi kam boʻlgan aksiyadorlar uning yordamida kompaniya rahbarlarining fidutsiar majburiyatlarga zid хatti-harakatlari va qarorlari ustidan sudga da’vo arizasi berish yoʻli bilan ularning ishini kuzata oladilar.
Bundan tashqari, хususiy va unitar korхonalar masalasi koʻtarildi. Ushbu tashkiliy-huquqiy shakllarda faqat bitta mulkdor (muassis) boʻlishi nazarda tutilganligi sababli ular investitsiyalarni jalb eta olmasliklari qayd etildi. Bundan tashqari, хususiy va unitar korхonalar koʻp jihatdan oʻzaro oʻхshash boʻlib, boshqa shakllardan olingan qoidalar aralashmasi asosida faoliyat yuritadi. Yuridik shaхslarning bir-biriga oʻхshash va bozor munosabatlarida keng tarqalmagan turlarini bekor qilish taklif etildi.
Eslatib oʻtamiz, soliq islohoti doirasida хususiy korхonalarni saqlab qolishning maqsadga muvofiqligi muhokama qilingan edi. Xususiy va oilaviy korхonalar, shuningdek fermer хoʻjaliklari uchun dividendlar boʻyicha soliq imtiyozini bekor qilish rejalashtirilgan edi (Soliq kodeksining 22-moddasiga qarang). Biroq 2018 yil dekabrda Parlament bunday qilishdan bosh tortdi. Biroq 2019 yil dekabrdagi saylovlardan soʻng Oliy Majlis va Vazirlar Mahkamasi tarkibi oʻzgarishi mumkin, deputatlar va Hukumatning ushbu masala yuzasidan pozitsiyasi qanday boʻlishini aytish mushkul.
Samir Latipov.
