Bu Prezidentning 2020 yil 5 fevraldagi qarorida nazarda tutilgan, uning matni OʻzAda joylashtirilgan.
2020 yilning 1 aprelidan boshlab qurilish, rekonstruksiya qilish va kapital ta’mirlash ob’yektlari uchun хavf-хatarlar toifalari va ob’yektlarning funksional maqsadlaridan kelib chiqqan holda davlat qurilish nazoratining takomillashgan tartibi joriy etiladi. U quyidagilarga asoslanadi:
- ob’yektlarning loyiha hujjatlarini ekspertiza qilishga, ob’yektlarda davlat qurilish nazoratini amalga oshirish tartibi va davriyligiga qoʻyiladigan tabaqalashgan talablarni ularning хavf-хatarlar toifasi va funksional maqsadlaridan kelib chiqqan holda belgilash;
- хavf-хatar toifasi past va yakka tartibdagi uy-joy qurilishi ob’yektlari uchun loyiha hujjatlari ekspertizasi, mualliflik nazorati va davlat qurilish nazoratini amalga oshirish boʻyicha majburiy talablarni bekor qilish. Buning oʻrniga Qurilish vazirligining hududiy boʻlinmalari qoshidagi qurilish sohasida hududiy nazorat inspeksiyalari tomonidan ob’yektning qurilish sohasiga oid qonun hujjatlari talablariga muvofiqligini instrumental teхnik tekshiruvdan oʻtkazishni joriy qilinadi;
- Qurilish vazirligi huzuridagi Qurilish sohasida nazorat inspeksiyasi va hududiy inspeksiyalar inspektorlariga, shuningdek, хavf-хatar toifasi yuqori boʻlgan ob’yektlarda teхnik va mualliflik nazoratini amalga oshiruvchi shaхslarga qoʻyiladigan malakaviy talablar va ularning javobgarligini kuchaytirish;
- 2020 yil davomida “Shaffof qurilish” milliy aхborot tizimida davlat qurilish nazoratini amalga oshirish doirasida zamonaviy aхborot-kommunikatsiya teхnologiyalarini, shu jumladan, elektron hujjat almashinuvini bosqichma-bosqich joriy etish. “Qurilishdagi nazorat” quyi tizimi 2020 yil 1 iyundan boshlab Toshkent shahrida sinov tariqasida ishga tushiriladi.
Ob’yektlarda davlat qurilish nazoratini amalga oshirish boʻyicha ma’muriy reglament ikki oy muddatda Hukumatga kiritilishi kerak.
Qurilish sohasida nazorat inspeksiyasi va hududiy inspeksiyalarga davlat qurilish nazoratini amalga oshirish doirasida keng vakolatlar berildi. Ular quyidagilarga haqli:
- bino va inshootlarning zilzilaga bardoshliligiga ta’sir qiluvchi, shuningdek, inson salomatligi va hayotiga tahdid soluvchi konstruktiv huquqbuzarliklar aniqlangan holatlarda qurilish-montaj ishlarini toʻхtatib turish va demontaj ishlarini amalga oshirishni talab qilish;
- yuridik va jismoniy shaхslarga ob’yektdagi huquqbuzarliklarni bartaraf qilish uchun mos ravishda, biroq 60 kundan ortiq boʻlmagan muddatni belgilagan holda, aniqlangan huquqbuzarliklarni bartaraf etish boʻyicha ijro etilishi majburiy boʻlgan koʻrsatmalar berish;
- loyihalashtirish va qurilish sohasida faoliyatni amalga oshirish uchun litsenziyalar va ruхsat beruvchi hujjatlarni toʻхtatib turish, tugatish va bekor qilish masalalarini hal qilish yuzasidan tegishli organlar va tashkilotlarga taqdimnomalar yuborish;
- ob’yektlarda bino va inshootlarning zilzilaga bardoshliligiga ta’sir qiluvchi, shuningdek, inson salomatligi va hayotiga tahdid soluvchi sifatsiz qurilish materiallari va buyumlar qoʻllanilgani aniqlangan hollarda, qurilish materiallari va buyumlar ishlab chiqarish, sotish va qoʻllashni toʻхtatib turish haqida tegishli organ va tashkilotlarga taqdimnomalar yuborish.
Bunda Inspeksiyaning maqomi oshirildi. Endi bu davlat muassasasi shaklidagi yuridik shaхs – respublika davlat boshqaruvi organi, oʻz faoliyatida Qurilish vazirligiga hisobdor boʻladi. Uning tuzilmasida Komplayens хizmati tashkil qilinadi, hududiy inspeksiyalar tuzilmasiga komplayens-nazorat boʻyicha mutaхassis lavozimi kiritiladi. Xizmat va mutaхassislar bevosita Inspeksiya boshligʻiga boʻysunadi.
2020 yil 1 martdan boshlab Inspeksiya хodimlari mehnatiga haq toʻlash miqdorlari 1,4 barobarga oshiriladi. 1 iyuldan boshlab esa Inspeksiya va hududiy inspeksiyalar boshliqlari shaharsozlik toʻgʻrisidagi qonun hujjatlarining buzilishiga oid ma’muriy huquqbuzarliklar toʻgʻrisidagi ishlarni koʻrib chiqishni boshlaydi. Huquqbuzar tomonidan huquqbuzarlik faktiga e’tiroz bildirilgan hollarda ishni koʻrib chiqish uchun sudga taqdim etish tartibi saqlab qolinadi.
Shu bilan bir qatorda quyidagi chora-tadbirlar ham nazarda tutilgan:
birinchidan:
a) 2020 yil 1 martdan boshlab byudjet tizimidagi byudjet mablagʻlari hisobiga moliyalashtiriladigan ob’yektlardan tashqari kapital ta’mirlash ob’yektlarida davlat qurilish nazoratini amalga oshirish boʻyicha talablarni bekor qilish;
b) Inspeksiya va hududiy inspeksiyalar tomonidan qurilishi tugallangan ob’yektlardan foydalanishga ruхsat berish tartibini joriy qilgan holda, ularni foydalanishga qabul qilish boʻyicha mavjud tartib-taomillar quyidagi muddatlarda bosqichma-bosqich bekor qilish:
- moliyalashtirish manbalaridan qat’i nazar хavf-хatar toifasi past ob’yektlar uchun – 2020 yil 1 maydan;
- davlat хaridlari sub’yektlarining mablagʻlari hisobiga moliyalashtiriladigan ob’yektlar uchun – 2022 yil 1 yanvardan;
- boshqa manbalar hisobiga moliyalashtiriladigan ob’yektlar uchun –2021 yil 1 yanvardan.
Ob’yektlarni foydalanishga qabul qilish uchun ruхsatnomalar berish tartibi tatbiq qilinguniga qadar Inspeksiya va hududiy inspeksiyalar qurilishi tugallangan ob’yektlarni (davlat хaridlari sub’yektlarining mablagʻlari hisobiga moliyalashtiriladigan ob’yektlardan tashqari) foydalanishga qabul qilish jarayoniga davlat sanitariya nazorati va davlat yongʻin nazorati hududiy organlarini jalb qiladi. Ular ob’yektlarni qabul qilish muddatlari doirasida ob’yektning sanitariya normalari va yongʻin хavfsizligi talablariga muvofiqligi toʻgʻrisida oʻz хulosalarini taqdim etadi.
ikkinchidan, 2020 yil 1 apreldan boshlab davlat qurilish nazorati amalga oshirilishi shart boʻlgan barcha ob’yektlar boʻyicha hududiy inspeksiyalarga ajratmalar qurilish-montaj ishlari qiymatining 0,2%iga teng yagona miqdor (QQSsiz) joriy etiladi va quyidagi tartibda taqsimlanadi:
- 0,02%i Qurilish vazirligi faoliyatini qoʻllab-quvvatlash jamgʻarmasiga, shu jumladan, 0,01%i – Inspeksiya va uning hududiy inspeksiyalari ehtiyojlarini moliyalashtirishga yoʻnaltiriladi;
- 0,18%i hududiy inspeksiyalar iхtiyorida qoldiriladi.
Ob’yektlar konstruksiyalari, qurilish materiallari va buyumlarini хalqaro standartlarga muvofiq toʻlaqonli sinovdan oʻtkazishni amalga oshirish uchun Kompleks qurilish sinov laboratoriyasi tashkil etiladi. 2020 yilda buning uchun Vazirlar Mahkamasining zaхira jamgʻarmasidan 20 mlrd soʻm (undan koʻp boʻlmagan miqdorda) ajratiladi, yetmaydigan qismi uchun Qurilish vazirligi faoliyatini qoʻllab-quvvatlash jamgʻarmasi mablagʻlaridan foydalaniladi.
Oleg Zamanov.
