Янги қонун лойиҳасида ишдан ва иш ҳақидан (меҳнат даромадидан) маҳрум бўлган шахслар учун иш ҳақидаги таклифнинг транспортда қатнаш жиҳатидан қулайлиги тушунчасига аниқлик киритиш таклиф этилган. ҚҲТБТ порталида унинг муҳокамасида қатнашиш, ўз фикр-мулоҳазалари ёки таклифлари билан ўртоқлашиш мумкин.
Давлат ишсиз қолган ва меҳнат фаолиятини тиклашга уринувчи фуқароларга ёрдам қўлини чўзади. Хусусан, маҳаллий меҳнат органларида («меҳнат биржаси») рўйхатга олинганлар учун ишга жойлашиш вариантларини излаб, таклиф этадилар.
Бироқ қонунга кўра бундай ҳолларда фақат мақбул келадиган ишни таклиф этиш мумкин. Яъни таклиф касб тайёргарлигига мос бўлиши, ёшини, соғлиғи ҳолатини, меҳнат стажини ва тажрибасини инобатга олиши, янги иш жойи эса транспортда қатнаш жиҳатидан қулай бўлиши лозим. Амалиётда сўнгги мезон (транспортда қатнаш жиҳатидан қулайлик) юзасидан кўп саволлар юзага келади.
Амалдаги таҳрирдаги МКнинг 63-моддаси ва «Аҳолини иш билан таъминлаш тўғрисида»ги Қонуннинг 4-моддасига мувофиқ, иш жойининг транспортда қатнаш жиҳатидан қулайлигини (йўл қўйилиши мумкин бўлган узоқликни) мазкур жойда жамоат транспорти тармоғининг ривожланганлигини ҳисобга олган ҳолда маҳаллий давлат ҳокимияти органи аниқлайди.
Бундай формулировка ҳокимликлар таклиф этилган ҳар бир ишни транспортда қатнаш жиҳатидан қулайлик мезонига мувофиқлиги юзасидан алоҳида баҳолашлари шартлигини (буни амалда бажариб бўлмайди) ёхуд тегишли жойда алоҳида қарор билан ушбу мезонга аниқлик киритишлари шарт эканлигини англатади. Масалан, бирмунча вақт аввал Тошкентдаги иш шаҳар чегарасидан 20 км радиусда яшовчи ҳамда ҳар куни вақтида ишга келиш ва ишдан кейин уйга кетиш имконига эга бўлган шахслар учун мақбул келадиган иш (транспортда қатнаш жиҳатидан қулайлиги юзасидан) ҳисобланар эди.
Унинг ишга жойлашаётган шахснинг келган жойи бўйича прописка қилиниши ва рўйхатдан ўтказилиши масаласи билан боғлиқлиги янада долзарб аҳамиятга эга. Иш берувчилар боши берк кўчага кириб қолганлар: бир томондан вақтинчалик ёки доимий пропискага эга бўлмаган ёхуд рўйхатга олинмаган шахсларни ишга қабул қилиш бўйича тақиқ ва уни бузганлик учун жарима амал қилади, бошқа томондан эса меҳнат органлари баъзан бундай шахсларга Тошкентдаги ишга йўлланмалар берадилар. Ушбу жиҳатни илгари батафсил муҳокама қилган эдик.
Айни пайтда тақиқ Президентнинг 22.01.2018 йилаги ПФ–5308-сон Фармони билан бекор қилинган (гарчи МК ва МЖТКда илгаригидек мавжуд бўлса ҳам, таҳр.), бироқ мақбул келадиган ишнинг транспортда қатнаш жиҳатидан қулайлиги нимани англатиши тушунарсизлигича қолган.
Қонун лойиҳасини ишлаб чиқувчи (Адлия вазирлиги) иш жойи транспортда қатнаш жиҳатидан қулайлигининг қуйидаги иккита аломатини қонун ҳужжатларида белгилашни таклиф этмоқда:
а) аҳоли пункти чегараси доирасида жойлашганлиги (бунда у ишсиз шахснинг айнан вақтинчалик ёки доимий яшайдиган аҳоли пункти бўлиши кераклиги кўрсатилмаган, таҳр.);
б) кишини доимий яшаш жойидан иш жойигача бир транспортдан бошқасига ўтирмай элтиб қўйиш имконини берадиган жамоат транспорти йўналишининг мавжудлиги.
Лойиҳа айрим бошқа ўзгартиришларни ўз ичига олган ва ўзгартирилиши, қўшимча киритилиши ёки рад этилиши мумкин.
Олег Заманов.
