Банкротликка қарши ҳуқуқий ҳимоя бор

Даставвал, мазкур Қонун лойиҳаси  Президентнинг “Хусусий мулк, кичик бизнес ва хусусий тадбиркорликни ишончли ҳимоя қилишни таъминлаш, уларни жадал ривожлантириш йўлидаги тўсиқларни бартараф этиш чора-тадбирлари тўғрисида” 2015 йил 15 майдаги ПФ-4725-сонли Фармонини  ижро этиш мақсадида ишлаб чиқилган ҳамда  Ўзбекистон Республикаси Олий хўжалик суди, Бош прокуратураси, Адлия, Иқтисодиёт ва Молия вазирлиги,  Давлат рақобат қўмитаси билан белгиланган тартибда келишилган ва апробациядан ўтказилди¹. Бундан ташқари, Қонун лойиҳасида назарда тутилган таклифлар бўйича амалиётчи юристлар ҳамда иқтисодчилар орасида профессионал муҳокамалар ўтказилган.

Ушбу  лойиҳасини қабул қилиш зарурияти қуйидаги асосий сабабларга асосланган:

Биринчидан – “Банкротлик тўғрисида”ги Қонуннинг (бундан буён - Қонун) 60-моддаси бешинчи қисмининг амалдаги таҳририда банкротлик тўғрисидаги ишда келишмовчиликларни кўриб чиқиш натижалари юзасидан хўжалик судининг апелляция инстанцияси чиқарган ажримлар кассация ва назорат тартибида қайта кўриб чиқилмаслиги белгиланган.

60-модданинг мазкур нормаси:

•  Ўзбекистон Республикаси Хўжалик процессуал кодексининг 173-моддасига номувофиқ, мазкур моддага кўра шахслар хўжалик судининг ҳал қилув қарори ҳамда қарори устидан кассация шикояти, прокурор эса кассация протести беришга ҳақлидир;

•  кредиторлар ва қарздорларнинг суд орқали ҳимояланиш ҳуқуқини таъминлашга имкон бермайди, чунки улар ноқонуний ҳал қилув қарори устидан кассация ва назорат тартибида шикоят қилиш имкониятига эга эмас.

Халқаро тажрибадан кўринишича, шахслар банкротлик тўғрисидаги ишда келишмовчиликларни кўриб чиқиш натижалари бўйича хўжалик судининг апелляция инстанцияси томонидан чиқарилган ажримлар устидан шикоят қилиш ҳуқуқига эга.

Мисол учун,  Россиянинг “Ночорлик (банкротлик) тўғрисида”ги Федерал Қонунининг 60-моддасида (Банкротлик тўғрисидаги ишда келишмовчиликлар, аризалар, илтимосномалар ва шикоятларни кўриб чиқиш) арбитраж бошқарувчининг аризалари ва илтимосномалари, шу жумладан ўзи билан кредиторлар ўртасида, мазкур Федерал қонунда назарда тутилган ҳолларда эса ўзи билан қарздор ўртасида келиб чиққан келишмовчиликлар, шунингдек кредиторларнинг ўз ҳуқуқ ва қонуний манфаатлари бузилганлиги хусусидаги шикоятлари, агар мазкур Федерал қонунда бошқача белгиланган бўлмаса, кўрсатилган ариза, илтимоснома ва шикоятлар олинган кундан эътиборан бир ойдан ошмаган муддатда арбитраж суди мажлисида кўриб чиқилади. Арбитраж судининг процессуал қонун ҳужжатларида белгиланмаган ажримлари мазкур Федерал қонунда назарда тутилган тартибда шикоят қилинади.

Беларуснинг “Иқтисодий ночорлик (банкротлик) тўғрисида”ги Қонунининг 54-моддасида (Бошқарувчининг аризаларини, кредиторларнинг, иқтисодий ночорлик (банкротлик) тўғрисидаги ишда иштирок этувчи бошқа шахсларнинг шикоятларини кўриб чиқиш) ушбу модданинг биринчи қисмида кўрсатилган шикоят ва аризаларни кўриб чиқиш натижалари бўйича хўжалик суди томонидан чиқарилган ажримлар устидан Беларусь Республикаси Хўжалик процессуал кодексида белгиланган тартибда шикоят қилиш (протест келтириш) мумкинлиги кўрсатилган.

Иккинчидан –  Қонуннинг 180-моддаси иккинчи қисмида кредиторлар томонидан қарздор – якка тартибдаги тадбиркорга талабларни тақдим этишнинг максимал муддати белгиланган (икки ойдан ошмаслиги керак).

Бироқ қарздор – якка тартибдаги тадбиркорга бундай талабларни тақдим этишнинг минимал муддати қонун ҳужжатларида белгиланмаган, шу сабабли амалиётда кредиторлар томонидан қарздорларга талабларни тақдим этиш имкони бўлмаган ёки қийин бўлган кам муддатни белгилаш ҳолатлари учрамоқда. Натижада ушбу ҳолат суд бошқарувчилари ва кредиторлар ўртасида келишмовчиликлар келиб чиқишига сабаб бўлмоқда ҳамда мазкур келишмовчиликлар бўйича кредиторлар судга мурожаат қилишга мажбур бўлишмоқда.

Бундан ташкари, бу соҳасидаги халқаро тажриба шундай қонун лойиҳасини қабул қилинишига даъват этмокда.

Батафсил  айтганда, Қонун лойиҳасида қуйидаги ўзгартиришлар назарда тутилган:

• Қонуннинг 60-моддаси бешинчи қисми чиқариб ташланмоқда;

• Қонуннинг 180-моддаси янги таҳрирда баён этилмоқда, унда кредиторлар томонидан қарздор – якка тартибдаги тадбиркорга талабларни тақдим этишнинг минимал муддати кўрсатилмоқда.

Партиямиз фракциясининг фикрига кўра, ушбу таклиф қилинаётган Қонун лойиҳасининг қабул қилиниши:

• биринчидан – кредиторлар ва қарздорларга банкротлик ишидаги келишмовчиликларни кўриб чиқиш натижаси бўйича апелляция инстанцияси томонидан чиқарилган ажрим устидан кассация ва назорат тартибида шикоят қилиш имконини беради;

• иккинчидан – кредиторлар ва қарздорларга суд орқали ҳимояланиш ҳуқуқини таъминлашга хизмат қилади;

• учинчидан – амалиётда кредиторларга ўзларининг талабларини қарздорларга билдириш учун юбориладиган хўжалик судлари ҳал қилув қарорларида талабларни тақдим этишнинг бир ойдам кам бўлган муддатини белгилаш ҳолларини бартараф этади.

Полянте СВЕШНИКОВ, 

 Олий Мажлис Қонунчилик палатаси  депутати, 

ЎзЛиДеП фракцияси аъзоси

Мавзуга оид материаллар:

ОХС Пленуми: Ғайриқонуний банкротлик устидан назорат кучайтирилди

Агар қарздор банкрот бўлса нима қилиш керак?

Жиноят кодексида нима ўзгарди?
 

  _______________________________________________________________

¹Тушунтириш мақсадида Олий хўжалик суди томонидан “Тадбиркорлик субъектлари ҳуқуқларини ишончли ҳимоя қилишни таъминлаш – давр талаби” мавзусида видеоконференцалоқа орқали кенгайтирилган семинар ўтказилган. Мазкур семинарда Олий Мажлис палаталарининг, ҳуқуқни муҳофаза қилувчи ва назорат органларининг вакиллари, тадбиркорлик фаолияти субъектлари иштирок этган. Муҳими эса,  бу тадбир иштирокчиларидан тадбиркорлик фаолияти соҳасини ҳуқуқий тартибга солиш тизимини янада такомиллаштириш, жумладан қонун ҳужжатларидаги бир-бирини такрорловчи, ҳавола этувчи ва эскирган нормаларни чиқариш бўйича таклифлар келиб тушган, хусусан  Қонун 60-моддасининг бешинчи қисмини чиқариб ташлаш таклиф этилган.