Президент томонидан «Ўзбекистон Республикасида чет эл фуқароларининг ва фуқаролиги бўлмаган шахсларнинг ҳуқуқий ҳолати тўғрисида»ги Қонун имзоланди.
Қонунда қуйидаги асосий тушунчалар қўлланилган:
фуқаролиги бўлмаган шахс – Ўзбекистон Республикасининг фуқароси бўлмаган ва ўзининг чет давлат фуқаролигига мансублигига доир далилга эга бўлмаган шахс;
чет эл фуқароси – Ўзбекистон Республикасининг фуқароси бўлмаган, бошқа давлат фуқаролигига ва ўзининг бошқа давлат фуқаролигига мансублигига доир далилга эга бўлмаган шахс;
чет эл фуқаросининг ва фуқаролиги бўлмаган шахснинг идентификацияловчи ID-картаси (кейинги ўринларда – ID-карта) – идентификацияловчи карта эгасининг шахсини ва фуқаролигини, шунингдек Ўзбекистон Республикаси ҳудудида доимий рўйхатга олинганлигини тасдиқлайдиган, эгасининг шахсга доир биографик ва биометрик маълумотлари киритилган электрон жисмни (чипни) ўз ичига олган ҳужжат;
ҳаракатланиш ҳужжатлари – миллий паспортлар, шунингдек уларнинг ўрнини босувчи бошқа ҳужжатлар бўлиб, улар асосида чет эл фуқаролари ва фуқаролиги бўлмаган шахслар Ўзбекистон Республикасининг қонунчилигига ҳамда халқаро шартномаларига мувофиқ Ўзбекистон ҳудудига кириш (ундан чиқиш) ва унинг ҳудудида бўлиш ҳуқуқига эга бўлади.
Белгиланишича, ID-карталар қуйидаги шахсларга берилади:
- Ўзбекистон ҳудудида доимий яшайдиган чет эл фуқароларига ва фуқаролиги бўлмаган шахсларга – улар ўн олти ёшга тўлгунига ёки ота-онасининг, васийларининг (ҳомийларининг) ихтиёрига кўра – бола туғилган пайтидан эътиборан ва ўн олти ёшга тўлгунига қадар;
- Ўзбекистон ҳудудида доимий яшаш учун рухсатнома олган шахсларга, шу жумладан «Ўзбекистон Республикасининг фуқаролиги тўғрисида»ги Қонунга (кейинги ўринларда – Қонун) мувофиқ Ўзбекистон фуқаролиги тугатилган, Ўзбекистон ҳудудига кириб келган шахсларга;
- Ўзбекистон ҳудудида доимий яшайдиган, бироқ Ўзбекистон фуқаролигини қабул қилмаган ёки Қонунга мувофиқ Ўзбекистон фуқаролиги тугатилган шахсларга;
- қонунчиликда белгиланган тартибда Ўзбекистонда кўчмас мулк сотиб олган чет эл фуқароларига;
- Ўзбекистон ҳудудида товарлар ишлаб чиқариш ёки хизматлар кўрсатиш бўйича корхоналар ташкил этиш учун Президентнинг қарорларида назарда тутилган шартлар асосида инвестициялар киритган чет эл фуқароларига ёки фуқаролиги бўлмаган шахсларга, шу жумладан чет эл инвестициялари иштирокидаги корхоналарнинг муассисларига (иштирокчиларига), шунингдек уларнинг оила аъзоларига;
- Ўзбекистонда сиёсий бошпана берилган чет эл фуқароларига ёки фуқаролиги бўлмаган шахсларга Ўзбекистонда сиёсий бошпана берилганлиги тўғрисидаги гувоҳнома асосида берилади.
ID-картанинг амал қилиш муддатлари қуйидагича белгиланди:
- янги туғилган бир ёшгача бўлган болаларга – икки йилга;
- бир ёшдан ўн олти ёшгача ҳамда ўн олти ёшдан олтмиш ёшгача бўлган шахсларга – беш йилга;
- олтмиш ёшдан ошган шахсларга – ўн йилга.
Бунда чет давлатларнинг Ўзбекистонда доимий рўйхатдан ўтказилган фуқароларига ID-карта уларнинг миллий паспортларининг амал қилиш муддатидан ошмайдиган муддатга берилади. Ўзбекистон ҳудудида товарлар ишлаб чиқариш ёки хизматлар кўрсатиш бўйича корхоналар ташкил этиш учун инвестициялар киритган чет эл фуқароларига ёки фуқаролиги бўлмаган шахсларга, шу жумладан чет эл инвестициялари иштирокидаги корхоналарнинг муассисларига (иштирокчиларига), шунингдек уларнинг оила аъзоларига 10 йил муддатга, бироқ ҳаракатланиш ҳужжатларининг амал қилиш муддатидан ошмайдиган муддатга берилади.
Қандай ҳолатларда ID-карта бекор қилиниши аниқлантирилди (жами 11 та ҳолат). Улар жумласига қуйидаги ҳолатлар киритилган:
- чет эл фуқароси ёки фуқаролиги бўлмаган шахс қонунчиликда белгиланган тартибда хорижга доимий яшаш учун чиқиб кетганда;
- чет эл фуқаролари Ўзбекистондан ташқарига вақтинча чиқиб кетганда, агар улар уч йилдан кейин узрли сабабларсиз Ўзбекистондаги доимий яшаш жойига қайтмаган бўлса;
- идентификацияловчи картани бекор қилиш тўғрисида чет эл фуқароси ёки фуқаролиги бўлмаган шахс шахсан мурожаат қилганда ёхуд нотариал тартибда тасдиқланган ишончнома бўйича бошқа шахс мурожаат қилганда ёки хориждаги тегишли органларнинг сўровига кўра;
- чет эл фуқароси ёки фуқаролиги бўлмаган шахс Ўзбекистондан ташқарига маъмурий тарзда чиқариб юборилганда.
Шунингдек қабул қилинган қонун қуйидаги бобларни ўз ичига олади:
- Ўзбекистонда чет эл фуқароларининг ва фуқаролиги бўлмаган шахсларнинг асосий ҳуқуқлари, эркинликлари ҳамда мажбуриятлари;
- чет эл фуқароларининг ва фуқаролиги бўлмаган шахсларнинг Ўзбекистон Ўзбекистонга кириши, Ўзбекистондан чиқиши, Ўзбекистон ҳудуди орқали транзит ўтиши;
- чет эл фуқароларининг ва фуқаролиги бўлмаган шахсларнинг жавобгарлиги.
Ҳужжат 4.06.2021 йилда «Халқ сўзи» газетасида чоп этилган.
Наргиза Воҳидова.
